Słownik hindi / sanskrycko - polski. Część I, od a अ do au औ (samogłoski)

Zawiera około 4000 wybranych słów sanskryckich używanych we współczesnym języku hindi. Hasła ułożone są według następującej kolejności, zgodnie z alfabetem dewanagari: aṁ (अं), a (अ), ā (आ), i (इ), ī (ई), u (उ), ū (ऊ), ṛ (ऋ), e (ए), ai (ऐ), o (ओ), au (औ), k (क), kh (ख), g (ग), gh (घ), c (च), ch (छ), j (ज), jh (झ), ṭ (ट), ṭh (ठ), ḍ (ड), ḍh (ढ), t (त), th (थ), d (द), dh (ध), n (न), p (प), ph (फ), b (ब), bh (भ), m (म), y (य), r (र), l (ल), v (व), ś (श), ṣ (ष), s (स), h (ह).y (य)

a (अ)

aṁka (अंक)

  1. liczba, numer

  2. miejsce w numeracji, liczba punktów, ocena (w szkole)

  3. coś napisanego (litera, sylaba), notatka na marginesie, zapisek

  4. znak, ślad, plama, punkt

  5. marka

  6. metka

  7. wycena

  8. stempel, pieczątka

  9. punkt (w grze)

  10. numer (publikacji), wydanie

  11. akt (dramatu)

  12. biodro (matki, na którym trzyma dziecko), łono, podołek

  13. objęcia

  14. ciało

aṁka-gaṇita (अंक-गणित)

arytmetyka

aṁka-paṭṭī (अंक-पट्टी)

drewniana tabliczka

aṁka-patra (अंक-पत्र)

znaczek, opłata pocztowa

aṁka-māla (अंक-माल)

objęcia

aṁka-śāstra (अंक-शास्त्र)

statystyka

aṁkaka (अंकक)

stempel, pieczęć, plomba

aṁkagata (अंकगत)

wzięty w objęcia, przytulony, posadzony blisko siebie

aṁkadhāraṇa (अंकधारण)

  1. posiadanie znaku, znamienia

  2. opieczętowanie, podpieczętowanie, podstemplowanie

aṁkadhārī (अंकधारी)

  1. noszący znak, znamię

  2. podpieczętowany, podstemplowany

  3. noszący ciało

aṁkana (अंकन)

  1. szkicowanie, rysowanie

  2. zaznaczanie, znakowanie

  3. zapisywanie, notowanie, rejestrowanie

  4. wycenianie, szacowanie, taksowanie

aṁkanīya (अंकनीय)

godny zauważenia, zanotowania, podkreślenia

aṁkita (अंकित)

  1. liczony, numerowany

  2. zaznaczony, zanotowany

  3. liniowany

  4. opieczętowany, przystemplowany, zaplombowany

  5. oznakowany, oznaczony, oznaczony literami

  6. naszkicowany, narysowany

  7. poplamiony, splamiony

aṁkura (अंकुर)

  1. kiełek, pęd

  2. blizna

  3. przen. potomstwo, potomek, latorośl

aṁkuraka (अंकुरक)

gniazdo

aṁkuraṇa (अंकुरण)

wschodzenie, kiełkowanie, wypuszczanie pędów

aṁkurita (अंकुरित)

  1. wschodzący, kiełkujący, puszczający pędy

  2. dojrzewający, pokwitający

aṁkuśa (अंकुश)

  1. bodziec, oścień

  2. bodziec, podnieta, zachęta, impuls

  3. zahamowanie, inhibicja

aṁkekṣaka (अंकेक्षक)

rewident, kontroler

aṁkekṣaṇa (अंकेक्षण)

kontrola, audyt

aṁkekṣā (अंकेक्षा) = aṁkekṣaṇa

aṁga (अंग)

  1. członek ciała, część ciała

  2. organ, narząd

  3. ciało

  4. człon, część, składnik

  5. gałąź (wiedzy), gatunek (literatury)

  6. sekcja, sektor

  7. członek (społeczeństwa, organizacji)

  8. strona, aspekt

aṁga-ghāṭa (अंग-घाट)

  1. paraliż

  2. udar, wylew, apopleksja

aṁga-chedana (अंग-छेदन)

uszkodzenie ciała, okaleczenie

aṁga-bhaṁga (अंग-भंग)

  1. uszkodzenie ciaḷa, okaleczenie

  2. okaleczony

  3. kaleki

aṁga-bhaṁgimā (अंग-भंगिमा) = aṁga-bhaṁgī

aṁga-bhaṁgī (अंग-भंगी)

zalotne ruchy ciała, uwodzicielskie gesty (kobiety)

aṁga-bhāva (अंग-भाव)

konwencjonalne gesty i pozycje ciała (w tancu), mowa ciała

aṁga-bhūta (अंग-भूत)

wcielony, przyjęty, przyswojony

aṁga-mardana (अंग-मर्दन)

masaż

aṁga-rakṣaka (अंग-रक्षक)

obrońca, ochroniarz

aṁga-rāga (अंग-राग)

nakładanie olejków lub kosmetyków na ciało, namaszczanie, naoliwianie (szczeg. po kąpieli)

aṁga-vastra (अंग-वस्त्र)

szal lub ubranie (zwyczajowy podarunek)

aṁga-vinyāsa (अंग-विन्यास)

dobra budowa ciała, dobre warunki fizyczne

aṁgaja (अंगज)

zrodzony z ciała, syn

aṁgada (अंगद)

  1. bransoleta noszona na ramieniu

  2. mit. syn Walina, króla małp

aṁgadhārī (अंगधारी)

noszący ciało,, żyjąca istota, żywe stworzenie

aṁganā (अंगना)

kobieta

aṁgahīna (अंगहीन)

  1. bezcielesny

  2. pozbawiony członków, okaleczony

  3. przydomek Kamy, boga miłości

aṁgā (अंगा)

pielęgniarka, opiekunka

aṁgī (अंगी)

  1. mający ciało

  2. czołowy, wiodący, przewodni, wybitny

  3. dram. czołowa postać, główny bohater

aṁgīkaraṇa (अंगीकरण)

  1. zgoda, akceptacja, przyzwolenie

  2. przyjęcie, zaakceptowanie

aṁgīkāra (अंगीकार)

akceptacja, zgoda, przyzwolenie

aṁgīkṛta (अंगीकृत)

  1. zaakceptowany, zaaprobowany, przyjęty

  2. naturalizowany, przyjęty w poczet obywateli

aṁgīkṛti (अंगीकृति) = aṁgīkaraṇa

aṁguli (अंगुलि)

  1. odcisk palca

aṁguli-pratimudrā (अंगुलि-प्रतिमुद्रा) = aṁguli

aṁguli-mudrā (अंगुलि-मुद्रा)

pierścień, sygnet

aṁguṣṭha (अंगुष्ठ)

  1. kciuk

  2. duży palec u nogi, paluch

  3. wielkość kciuka (miara)

aṁta (अंत)

  1. koniec

  2. zakończenie, ukończenie

  3. wynik, rezultat

  4. ograniczenie, limit

  5. granica

  6. największy zasięg, ostateczna granica

  7. strefa graniczna

  8. śmierć

  9. zniszczenie

  10. wewnętrzna lub ukryta część, esencja

  11. dusza, serce, umysł

  12. wewnętrzna wiedza

  13. sekret, tajemnica

aṁtakara (अंतकर) = aṁtakārI

aṁta-karma (अंत-कर्म)

  1. śmierć

  2. zniszczenie

  3. ceremonia pogrzebowa

aṁtakārī (अंतकारी)

powodujący śmierć lub zniszczenie

aṁta-kāla (अंतकाल)

czas śmierci, chwila śmierci, ostatnia godzina

aṁta-kriyā (अंत-क्रिया) = aṁta-karma

aṁtaja (अंतज)

  1. urodzony na końcu, najmłodszy (z braci)

  2. hind. siudra

aṁtataḥ (अंततः)

  1. ostatecznie, na koniec, w końcu

  2. wewnątrz

aṁtata (अंतत) = aṁtataḥ

aṁtabhūta (अंतभूत) = aṁtarbūhta

aṁtatogatvā (अंततोगत्वा)

ostatecznie, w ostateczności

aṁtaḥ- (अंतः)

  1. wewnątrz

  2. wewnętrzny

  3. pośredni

  4. między, pomiędzy, wśród, inter-

aṁtaḥkakṣa (अंतःकक्ष)

wewnętrzny pokój, wewnętrzna komnata

aṁtaḥkaraṇa (अंतःकरण)

zmysł wewnętrzny, świat wewnętrzny, psychika, świadomość

aṁtaḥkālīna (अंतःकालिन)

  1. tymczasowy, chwilowy

  2. prowizoryczny

aṁtaḥkriyā (अंतःक्रिया)

wewnętrzny, ukryty proces

aṁtaḥkṣetrīya (अंतःक्षेत्रीय)

międzyregionalny

aṁtaḥpaṭī (अंतःपटी)

„wewnętrzna kurtyna”, scenografia

aṁtaḥpura (अंतःपुर)

wewnętrzna, przeznaczona dla kobiet część pałacu lub domu, pokoje kobiece, gineceum

aṁtaḥprakṛti (अंतःप्रकृति)

wewnętrzna natura

aṁtaḥpratyaya (अंतःप्रत्यय)

ling. infiks, wrostek

aṁtaḥsalila (अंतःसलिल)

podziemny (strumień)

aṁtaḥsalilā (अंतःसलिला)

rzeka Saraswati (płynąca pod ziemią)

aṁtaḥstha (अंतःस्थ)

„umieszczone pomiędzy”, półsamogłoski i spółgłoski płynne alfabetu dewanagari, znajdujące się pomiędzy spółgłoskami zwartymi a syczącymi

aṁtaḥsthita (अंतःस्थित)

  1. wewnętrzny

  2. środkowy

aṁtaḥsvara (अंतःस्वर)

głos wewnętrzny, głos serca, podszepty serca

aṁtar- (अंतर्-) = aṁtaḥ-

aṁtaraṁga (अंतरंग)

  1. wewnętrzny

  2. bliski, intymny

  3. pomocniczy, dodatkowy

  4. serce, dusza

  5. krewny, bliski przyjaciel

aṁtarāya (अंतराय)

  1. przeszkoda, utrudnienie, zawada

  2. wtrącenie się, interwencja

aṁtarāyaṇa (अंतरायण)

  1. internowanie

  2. areszt domowy

aṁtarāla (अंतराल)

  1. przerwa, odstęp

  2. wnętrze

  3. wewnętrzny, środkowy

aṁtarīpa (अंतरीप)

  1. wyspa

  2. cypel

  3. przylądek

  4. półwysep

aṁtargata (अंतर्गत)

  1. wewnętrzny, najskrytszy

  2. ukryty, schowany

  3. zawarty w, włączony w

aṁtargati (अंतर्गति)

wewnętrzny, umysłowy lub emocjonalny, proces

aṁtargrasta (अंतर्ग्रस्त)

zajęty, pochłonięty, zaangażowany, zainteresowany

aṁtarghaṭa (अंतर्घट) = aṁtaḥkaraṇa

aṁtarjāta (अंतर्जात)

  1. wrodzony

  2. endogamiczny, wewnątrzkastowy

aṁtarjātīya (अंतर्जातीय)

  1. międzynarodowy

  2. międzykastowy

aṁtarjñāna (अंतर्ज्ञान)

wewnętrzna wiedza, intuicja

aṁtarjvālā (अंतर्ज्वाला)

  1. wewnętrzny płomień

  2. żal, skrucha

aṁtardarśī (अंतर्दर्शी)

  1. spostrzegawczy, wnikliwy

  2. introspektywny

aṁtardāha (अंतर्दाह)

  1. wewnętrzny płomień (jak żal, skrucha)

  2. gorączka

aṁtardṛṣṭi (अंतर्दृष्टि)

wnikliwe spojrzenie, subtelne rozumienie

aṁtardeśīya (अंतर्देशीय)

  1. śródlądowy

  2. wewnętrzny, krajowy

aṁtardvandva (अंतर्द्वंद्व)

  1. wewnętrzny konflikt, rozterka

  2. konflikt rodzinny (stanowy)

aṁtardvāra (अंतर्द्वार)

  1. wewnętrzne drzwi

  2. prywatne lub sekretne wejście

aṁtardhāna (अंतर्धान)

  1. zniknięcie

  2. schowanie się, ukrycie

  3. zaginiony

  4. ukryty, schowany

aṁtardhyāna (अंतर्ध्यान)

  1. pogrążony w myślach, zadumie, medytacji

  2. = aṁtardhāna

aṁtardhvaṁsa (अंतर्ध्वंस)

  1. sabotaż

  2. wewnętrzna szkoda

aṁtarnāda (अंतर्नाद)

dźwięk wewnętrzny

aṁtarniṣṭha (अंतर्निष्ठ)

przyrodzony, nieodłączny, inherentny, właściwy

aṁtarniviṣṭa (अंतर्निविष्ट)

przeniknięty, przesycony

aṁtarnihita (अंतर्निहित)

  1. pochłonięty, wchłonięty

  2. ukryty

aṁtarpaṭa (अंतर्पट)

  1. pokrycie, okrycie, przykrycie

  2. zasłona, kotara, kurtyna

aṁtarpatraṇa (अंतर्पत्रण)

przeplatanie

aṁtarbodha (अंतर्बोध)

wewnętrzna inteligencja, intuicja

aṁtarbhāva (अंतर्भाव)

  1. włączenie, wchłonięcie, absorpcja

  2. wewnętrzna natura, wymowa, sens

aṁtarbhāvanā (अंतर्भावना)

  1. wewnętrzne wyobrażenie, wewnętrzne odczucie

  2. głęboka medytacja

aṁtarbhāvita (अंतर्भावित)

  1. włożony do środka, włączony

  2. przyswojony, zasymilowany

aṁtarbhūta (अंतर्भूत)

znajdujący się wewnątrz, zawarty wewnątrz, wewnętrzny

aṁtarbhedī (अंतर्भेदी)

przenikający do wewnątrz, przenikliwy (wzrok)

aṁtarbhauma (अंतर्भौम)

znajdujący się lub występujący wewnątrz ziemi

aṁtarmana (अंतर्मन)

wewnętrzny umysł, serce

aṁtarmanā (अंतर्मना)

  1. pochłonięty, zaabsorbowany

  2. przygnębiony, przybity

aṁtarmukha (अंतर्मुख)

  1. zwrócony do wewnątrz

  2. introwertywny

  3. introspektywny

aṁtarmukhī (अंतर्मुखी) = aṁtarmukha

aṁtaryāmī (अंतर्यामी)

  1. kierujący procesem myśli i uczuć

  2. znający myśli i uczucia, wszechwiedzący

  3. najwyższa dusza, najwyższa istota

akṣara (अक्षर)

  1. niezniszczalny

  2. niezmienny

  3. sylaba, głoska

  4. litera

  5. sylabariusz, alfabet

akṣi (अक्षि)

  1. oko

  2. liczba 2

akṣīya (अक्षीय)

osiowy

akṣuṇṇa (अक्षुण्ण)

nieprzerwany, ciągły

akṣema (अक्षेम)

  1. niepowodzenie, nieszczęście, pech

  2. nieszczęśliwy

  3. nieszczęsny, godny pożałowania

akhaṇḍa (अखंड)

  1. niepoprzerywany, niepodzielony, cały, stanowiący całość, integralny

  2. nieograniczony

  3. nieprzerwany, ciągły, trwający non-stop

  4. niepodzielny, niezniszczalny

akhila (अखिल)

cały, pełny, wszystek

agata (अगत)

  1. przyszłość

  2. trudne położenie, ciężka dola

  3. = agamya

agati (अगति)

  1. bezsilność, bezradność

  2. stan bezcielesny (jak u duszy w następstwie niewłaściwie odprawionego rytuału)

  3. nieruchomość, bezwład, inercja, bierność, bezczynność

  4. bezczynny, bierny

  5. bezsilny, bezradny

agatyā (अगत्या)

  1. niechybnie, nieuchronnie, nieuniknienie

  2. niezbędnie

agamya (अगम्य))

  1. niedostępny, nieosiągalny

  2. niezrozumiały, niepojęty, nieogarniony

  3. nieprzenikniony

  4. niezgłębiony, bezdenny, przepastny

  5. nieograniczony, bezgraniczny, bezkresny

agragati (अग्रगति)

ruch do przodu, postęp

agrasara (अग्रसर)

  1. idący na przedzie, wyprzedzający, przodujący, przewodzący

  2. postępowy, progresywny

  3. początek, początkowy

  4. trwający, toczący się

  5. ten, który jest w czołówce, przodownik, lider

aciṁtya (अचिंत्य)

  1. niewyobrażalny, niepojmowalny, niepojęty

  2. nie do pomyślenia, nieprawdopodobny

atiraṁjita (अतिरंजित)

  1. przesadny, przejaskrawiony, ubarwiony

  2. nadmierny, wyolbrzymiony

atīta (अतीत)

  1. przeszły, miniony

  2. poprzedni, wcześniejszy

  3. odłączony, oderwany, wolny od

  4. poza, ponad

  5. przeszłość

  6. asceta

  7. - ponad, przekraczający, wykraczający poza

atīva (अतीव)

  1. nadzwyczaj, nadzwyczajnie, niezwykle, niezmiernie, bardzo, wielce, niezmiernie, nad wyraz

  2. zbyt, nadmiernie

atula (अतुल)

  1. niezważony, niezważalny

  2. niezmierzony, niezmierzalny

  3. nieporównywalny, nieporównany, niezrównany

atulanīya (अतुलनीय) = atula

atulita (अतुलित) = atula

atulya (अतुल्य)

  1. niezważalny, niezmierzalny

  2. niezrównany, nieporównany

  3. niepodobny

atṛpta (अतृप्त)

  1. niezadowolony, nieusatysfakcjonowany

  2. niezaspokojony, nienasycony

  3. niespełniony

  4. niespokojny

atṛpti (अतृप्ति)

  1. niezadowolenie, nieusatysfakcjonowanie

  2. niezaspokojenie, nienasycenie

  3. niepokój

atola (अतोल) = atula

athaca (अथच)

  1. ponadto

  2. jak również

  3. atoli, wszelako, jednakowoż, jednakże

athavā (अथवा)

albo, lub

adatta (अदत्त)

  1. niedany, niepodarowany

  2. niewłaściwie dany

  3. niezasłużenie, niesprawiedliwie dany

  4. niespłacony, nieopłacony, niezapłacony, niewynagrodzony

adamya (अदम्य)

niepohamowany, niepowstrzymany

adaya (अदय)

bezlitosny, nieczuły, okrutny

adarśa (अदर्श)

niewidzialny, niewidoczny

adhikāra (अधिकार)

  1. władza, zwierzchnictwo, zwierzchność, panowanie

  2. rządzenie, kierowanie, sterowanie

  3. zarządzanie, nadzorowanie, kontrolowanie

  4. swoboda działania

  5. prawo, przywilej, prerogatywa,

  6. uprawnienie, uprzywilejowanie, utytułowanie

  7. prawo własności, posiadanie

  8. kompetencja, kwalifikacja

  9. mistrzostwo, opanowanie

adhikārī (अधिकारी)

  1. posiadający władzę, uprawniony, upoważniony, utytułowany

  2. urzędnik, funkcjonariusz, oficjał, osoba urzędowa

  3. rządca, gubernator, administrator,

  4. zastępca, namiestnik, pełnomocnik

  5. przedstawiciel, delegat, poseł, deputowany

  6. pośrednik, agent

  7. właściciel, posiadacz

  8. autorytatywny, miarodajny

  9. zasługujący (na), godny

adhiṣṭhātā (अधिष्ठाता)

  1. dyrektor, kierownik, prowadzący

  2. nadzorca, inspektor

  3. władca, rządzący

  4. gubernator

  5. założyciel

  6. opiekun, protektor

  7. najwyższy byt

adhiṣṭhātrī अधिष्ठात्री)

  1. kierowniczka, prowadząca

  2. natura jako najwyższa siła kierująca światem

adhiṣṭhāna अधिष्ठान)

  1. siedziba, mieszkanie

  2. miejsce odpoczynku

  3. teren

  4. podstawa, baza

anajāna (अनजान)

  1. niewiedzący, nieznający

  2. mimowolny, nieumyślny, niezamierzony, bezwiedny

  3. nieznany, nieuświadamiany, niepostrzegany

  4. niepamiętanie, niezauważanie, niezdawanie sobie sprawy, nieświadomość

anadhikāra (अनधिकार)

  1. nieuprawniony, nieupoważniony

  2. bezprawny

  3. brak uprawnienia, brak upoważnienia

  4. brak kwalifikacji, niekompetencja

anadhikārī (अनधिकारी)

  1. nieuprawniony, nieupoważniony, niepowołany

  2. niemający odpowiednich kwalifikacji, nienadający się, niekompetentny

ananya (अनन्य)

  1. niemający drugiego, jedyny, pojedynczy

  2. niepodzielony, cały

  3. całkowicie oddany (bóstwu)

  4. jedyny w swoim rodzaju, niezrównany, nieporównany, unikalny, wyjątkowy

  5. niezbywalny

anātha (अनाथ)

  1. bez pana, bezpański, osierocony, owdowiały

  2. pozbawiony pomocy, bezradny, bezsilny, opuszczony

  3. biedak, nieszczęśnik

  4. sierota

anukūla (अनुकूल)

  1. zgodny, dostosowany, zharmonizowany

  2. pomyślny, sprzyjający, korzystny, pomocny

  3. dobrze usposobiony, przychylny

anugata (अनुगत)

  1. ten, za którym się podąża, którego się naśladuje

  2. prześladowany

  3. podążający za, idący śladem, naśladujący

  4. stronnik, zwolennik, wyznawca, uczeń

  5. zatopiony, rozpuszczony

  6. ściśle przylegający

  7. zgodny z, dopasowany, dostosowany

  8. nabyty, zdobyty

  9. stłumiony, zgaszony

  10. mający coś zwisającego z tyłu

anutāpa (अनुताप)

  1. żal, skrucha, wyrzuty sumienia

  2. ból, cierpienie, rozpacz

anupāta (अनुपात)

  1. kolejne przybycie, ponowne wystąpienie, częstość

  2. proporcja, stosunek

  3. postęp arytmetyczny

anubhava (अनुभव)

  1. postrzeganie, percepcja, świadomość

  2. uczucie

  3. doświadczenie, przeżycie, wrażenie

anubhāva (अनुभाव)

  1. powaga, godność, dostojność

  2. autorytet, władza, moc

  3. wpływ

  4. ret. znak, wyrażenie uczuć spojrzeniem lub gestem

  5. mocne przekonanie, przeświadczenie, pewność

anubhūti (अनुभूति)

  1. postrzeganie, percepcja

  2. uświadomienie sobie, zdanie sobie sprawy (z)

  3. uczucie, wrażenie, przeżycie

  4. wrażliwość, czułość, sensytywność

anurāga (अनुराग)

  1. przywiązanie, sympatia, uczucie

  2. pobożność, religijność, oddanie się Bogu

  3. miłość, namiętność, tęsknota

anurāgī (अनुरागी)

  1. przywiązany

  2. oddany, poświęcony

  3. kochający, pragnący, namiętny, płomienny

  4. wielbiciel, miłośnik

anurādhā (अनुराधा)

siedemnasta nakszatra, miesiąc księżycowy (część gwiazdozbioru Wagi)

anurūpa (अनुरूप)

  1. podobny, przypominający

  2. odpowiadający, odpowiedni

  3. dogodny, wygodny

  4. podporządkowany, uległy, zgadzający się

  5. podobieństwo

  6. odpowiedniość, zgodność

anurūpaka (अनुरूपक)

  1. obraz, wizerunek

  2. coś podobnego, kopia, odbicie

anurekhana (अनुरेखन)

  1. kopiowanie, kalkowanie, powielanie

  2. przerysowywanie, odrysowywanie

anurodha (अनुरोध)

  1. uczynność, uprzejma usługa

  2. względy, szacunek, poważanie

  3. usilna prośba, apel

  4. podanie, petycja

  5. propozycja

anurodha-patra (अनुरोधपत्र)

  1. memorandum

  2. podanie, wniosek

anurodhaka (अनुरोधक)

  1. = anurodhī

  2. = anurodha-patra

anurodhī (अनुरोधी)

  1. nalegający, apelujący

  2. dostosowujący się, zgodny, działający w zgodzie z, uległy, podporządkowujący się

  3. uprzejmy, uczynny, taktowny

anulepa (अनुलेप)

  1. namaszczenie, nasmarowanie

  2. pachnący olejek / maść, pachnidło

anulepana (अनुलेपन)

namaszczanie, smarowanie

anuloma (अनुलोम)

  1. zgodnie z włosem

  2. w naturalnej kolejności

anuśruta (अनुश्रुत)

przekazany przez tradycję, legendarny

anuśruti (अनुश्रुति)

legenda

anuṣaṁga (अनुषंग)

  1. związek, połączenie

  2. współczucie, litość

anuṣṭhāna (अनुष्ठान)

  1. spełnianie, wykonywanie, odbywanie się

  2. podejmowanie, przystępowanie do, przedsiębranie

  3. zaczęcie, rozpoczęcie, zainicjowanie, inauguracja

  4. ceremonia, obrzęd, rytuał, praktyka

anuṣṭhita (अनुष्ठित)

  1. rozpoczęty, zainaugurowany

  2. wykonany, przeprowadzony, wprowadzony w życie, zrealizowany

anusaṁdhātā (अनुसंधाता)

poszukiwacz, badacz

anusaṁdhāna (अनुसंधान)

  1. poszukiwanie, dochodzenie

  2. śledzenie

  3. badanie, wnikanie, dociekanie

  4. praca badawcza

anusaṁdhānī (अनुसंधानी)

  1. poszukujący, badający

  2. ciekawy, chętny do nauki

  3. badacz, poszukiwacz

anusaṁdhāyaka (अनुसंधायक) = anusaṁdhātā

anusamarthana (अनुसमर्थन)

zatwierdzenie, ratyfikacja

anya (अन्य)

  1. inny

  2. różny

anyataḥ (अन्यतः)

  1. skądinąd

  2. inaczej

anyatama (अन्यतम)

  1. najlepszy (z dwóch)

  2. najwyższy

anyatara (अन्यतर)

  1. lepszy (z dwóch)

  2. inny, różny

anyatra (अन्यत्र)

  1. gdzie indziej

  2. inaczej (niż)

anyatra-sthita (अन्यत्र-स्थित)

przebywający gdzie indziej, znajdujący się w innym miejscu

anyatra-sthiti (अन्यत्र-स्थिति)

alibi

anyathā (अन्यथा)

  1. inaczej, w przeciwnym razie, w przeciwnym wypadku

  2. inaczej, w inny sposób

  3. z innego powodu, z innego względu

  4. nieprawdziwie, fałszywie, błędnie

  5. niedokładnie

  6. przeciwny, przekorny

  7. niewłaściwy, nieprawidłowy, niepoprawny

anyathākāritā (अन्याकारिता)

przekora, przewrotność, paradoksalna natura

anyathācāra (अन्यथाचार)

niewłaściwy tryb działania, nieprawidłowy przebieg działań, niewłaściwe postępowanie

anyadeśī (अन्यदेश्ी)

  1. obcy, cudzoziemski, z innego kraju

  2. obcokrajowiec

anyadeśīya (अन्यदेशीय)

  1. = anyadeśī

  2. obcy, z innej planety

anyamanaska (अन्यमनस्क)

nieuważny, roztargniony

anyasaṁgama (अन्यसंगम)

cudzołóstwo

anyāpadeśa (अन्यापदेश)

alegoria

anyāpadeśika (अन्यापदेशिक)

alegoryczny

anyāya (अन्याय)

  1. niesprawiedliwość, zło

  2. ucisk, przemoc, gwałt

anyāyī (अन्यायी)

  1. niesprawiedliwy, zły

  2. stosujący przemoc, nikczemny

  3. niesprawiedliwa osoba

  4. złoczyńca

anyonya (अन्योन्य)

  1. wzajemny

  2. obopólny

apasārita (अपसारित)

  1. odsunięty, odłożony, odstawiony

  2. usunięty, zlikwidowany

apasāritā (अपसारिता)

  1. wydanie, emisja

  2. koniec, zakończenie

apūrṇa (अपूर्ण)

  1. niepełny

  2. niedokończony, niekompletny

  3. gram. niedokonany (czas)

  4. ciągły

  5. niewystarczający

apūrva (अपूर्व)

  1. wyjątkowy, unikalny, bezprecedensowy, niespotykany

  2. niezwykły, nadzwyczajny, dziwny

  3. osobliwy, nowy, nowatorski

abhāva (अभाव)

  1. nieistnienie

  2. nieobecność, brak

  3. potrzeba

  4. bieda, ubóstwo, niedostatek

abhijña (अभिज्ञ)

  1. obeznany, obznajomiony, zaznajomiony

  2. biegły (w)

  3. wprawny, zręczny, umiejętny

  4. poinformowany

abhijñatā (अभिज्ञता)

  1. wiedza (na jakiś temat), znajomość (czegoś)

  2. pełna wiedza, obeznanie (z czymś), biegłość

abhijñā (अभिज्ञा)

  1. rozpoznanie, identyfikacja

  2. przypomnienie, wspomnienie

  3. nadprzyrodzona wiedza

abhijñāta (अभिज्ञात)

  1. zapoznany, zaznajomiony

  2. znany

  3. sławny

abhijñāna (अभिज्ञान)

  1. rozpoznanie na podstawie jakiegoś znaku

  2. znak rozpoznawczy

  3. rzecz przywołująca wspomnienia

  4. pamiątka

  5. wspomnienie, przypomnienie

  6. upewnienie się, konstatacja

  7. wiedza

abhinaṁdana (अभिनंदन)

  1. pochwała, aprobata, aplauz

  2. uroczyste powitanie

  3. obchody

abhinna (अभिन्न)

  1. nieróżny, taki sam

  2. niezróżnicowany

  3. nieoddzielny, nieoddzielony, nieodrębny

  4. niepodzielony

  5. ściśle związany

  6. nierozłączny, nierozdzielny, nierozerwalny

  7. bliski, intymny

  8. zasadniczy, podstawowy, istotny

  9. jednolity, zintegrowany

  10. nieodłączny, integralny

  11. niezbywalny

abhibhūta (अभिभूत)

  1. pokonany, porażony

  2. poddany, podporządkowany, podległy

  3. zdominowany

  4. przytłoczony

abhimaṁcana (अभिमंचन)

inscenizacja

abhimaṁtraṇa (अभिमंत्रन)

oczyszczenie mantrą, poświęcenie, konsekracja

abhimata (अभिमत)

  1. upragniony, pożądany

  2. zaakceptowany, zaaprobowany

  3. zatwierdzony, mający zgodę/przyzwolenie, dozwolony

  4. życzenie, pragnienie

  5. opinia, zdanie, pogląd

  6. rada, porada

abhimatatā (अभिमतता)

pragnienie

abhimāna (अभिमान)

  1. duma

  2. nieuzasadniona duma, uważanie się za kogoś, kim się nie jest

  3. zarozumialstwo, zarozumiałość, próżność, wysokie mniemanie o sobie

  4. buta, arogancja

  5. uważanie, mniemanie

  6. szacunek, poważanie

  7. zła intencja, chęć wyrządzenia krzywdy, wrogość

abhimānī (अभिमानी)

  1. dumny

  2. zarozumiały, arogancki, uważający się za kogoś, kim nie jest

abhimukha (अभिमुख)

  1. zwrócony ku, skierowany do

  2. przed, w obecności, w obliczu (kogoś)

  3. ku, w stronę, w kierunku

abhiyaṁtā (अभियंता)

inżynier

abhiyaṁtraṇa (अभियंत्रण)

inżynieria

abhiyāna (अभियान)

  1. kampania, batalia

  2. wyprawa, ekspedycja

abhiyukta (अभियुक्त)

oskarżony

abhiyoktā (अभियोक्ता)

oskarżyciel, prokurator

abhiyoga (अभियोग)

  1. oskarżenie

  2. atak, napaść

  3. próba

  4. zaangażowanie

  5. wysiłek

abhiyojana (अभियोजन)

  1. oskarżanie, zarzucanie

  2. zaskarżenie, wniesienie oskarżenia

abhirakṣaka (अभिरक्षक)

  1. stróż, strażnik, dozorca, kustosz

abhirakṣaṇa (अभिरक्षण)

trzymanie w opiece, opiekowanie się, pilnowanie, strzeżenie

abhirakṣā (अभिरक्षा)

opieka, piecza, kuratela

abhirādhana (अभिराधन)

  1. zaspokojenie

  2. uspokojenie, złagodzenie, uśmierzenie

  3. zjednanie

abhirāma (अभिराम)

  1. rozkoszny, radujący, sprawiający przyjemność

  2. piękny

  3. czarujący, zachwycający, czarowny

abhiruci (अभिरुचि)

  1. zainteresowanie, upodobanie, zamiłowanie

  2. skłonność, inklinacja

  3. pragnienie, ochota

abhilaṣita (अभिलषित)

pożądany, upragniony

abhilāṣa (अभिलाष) = abhlilāṣā

abhlilāṣā (अभिलाषा)

pragnienie, tęsknota

abhilāṣita (अभिलाषित)

upragniony, utęskniony, wytęskniony

abhilāṣī (अभिलाषी)

  1. żądny, chętny, pragnący, tęskniący

  2. ten, który pragnie/tęskni

abhilikhita (अभिलिखित)

zapisany, zarejestrowany, nagrany

abhilekha (अभिलेख)

  1. zapis, rejestracja, pisemny dokument, nagrana płyta

  2. archiwum

abhilekhitṛ (अभिलेखितृ)

przyrząd, aparat do nagrywania

abhivaktā (अभिवक्ता)

adwokat, obrońca

abhivacana (अभिवचन)

obrona, usprawiedliwienie

abhivāda (अभिवाद) = abhivādana

abhivādana (अभिवादन)

  1. uroczyste powitanie

  2. chwalenie, sḷawienie, wychwalanie

abhivādita (अभिवादित))

przywitany z szacunkiem, godnie przyjęty

abhivādya (अभिवाद्य)

ten, którego należy z szacunkiem lub serdecznie powitać, godny powitania

abhivṛddhi (अभिवृद्धि)

wzrost, przyrost

abhivyaṁjaka (अभिव्यंजक)

  1. wyrazisty, peḷen wyrazu, ekspresyjny

  2. wyraziciel

abhivyaṁjanā (अभिव्यंजना)

ekspresja

abhivyaṁjanā-vāda (अभिव्यंजनावाद)

ekspresjonizm

abhivyakta (अभिव्यक्त)

  1. przejawiony, ujawniony

  2. wyrażony, okazany

  3. jasny, wyraźny, oczywisty

abhivyakti (अभिव्यक्ति)

  1. przejaw, manifestacja

  2. wyraz, ekspresja

abhiśaṁsā (अभिशंसा)

  1. oskarżenie, zarzut

  2. skazanie

abhiśaṁsita (अभिशंसित)

oskarżony

abhiśapta (अभिशप्त)

przeklęty, objęty klątwą

abhiśasta (अभिशस्त) = abhiśaṁsita

abhiśāpa (अभिशाप)

  1. przekleństwo, klątwa

  2. straszna klątwa

abhiśāsana (अभिशासन)

rządzenie, panowanie, władza

abhiśāsita (अभिशासित)

rządzony

abhiṣada (अभिषद)

syndykat, konsorcjum

abhiṣikta (अभिषिक्त)

  1. spryskany, pokropiony

  2. namaszczony, pomazany

  3. ochrzczony

  4. wyświęcony

  5. mianowany

  6. zaprzysiężony

  7. intronizowany, koronowany

  8. nawodniony

abhiṣeka (अभिषेक)

  1. spryskanie, pokropienie

  2. poświęcenie

  3. wyświęcenie, konsekracja

  4. wprowadzenie na urząd / stanowisko, inwestytura

  5. rytualna ablucja

  6. rytualna kąpiel bóstwa (posągu)

  7. ofiara towarzysząca kąpieli bóstwa

abhisaṁdhi (अभिसंधि)

  1. fałsz, oszustwo, nieuczciwość

  2. pej. sprzymierzenie się

abhisamaya (अभिसमय)

  1. porozumienie, zgoda

  2. konwencja

abhisaraṇa (अभिसरण)

zbieżność, konwergencja

abhisāra (अभिसार)

  1. spotkanie

  2. randka, schadzka

  3. związek

  4. atak, natarcie, bitwa

abhisārikā (अभिसारिका)

kobieta, która spotyka się z kochankiem

abhisāriṇī (अभिसारिणी)

  1. kobieta chodząca na randki

  2. towarzyszka, asystentka

abhisārī (अभिसारी)

  1. chodzący na randki

  2. kochanek spotykający się z kochanką

  3. napastnik, agresor

  4. towarzysz, asystent

abhisūcaka (अभिसूचक)

indeks, skorowidz

abhisvīkṛti (अभिस्वीकृति)

formalne przyjęcie (daru)

abhihita (अभिहित)

nazwany, zwany, nazywany

abheda (अभेद)

  1. nieróżność, jednakowość, identyczność

  2. nieróżny, podobny, identyczny, taki sam

  3. niepodzielony, jednolity

  4. niezłomny, niezachwiany (= abhedya)

  5. nieprzenikniony (= abhedya)

abhyāsa (अभ्यास)

  1. dorzucanie, dodawanie, dokładanie

  2. praktyka, trening, ćwiczenie, wprawianie się, musztra

  3. powtarzanie, wkuwanie, czytanie w kółko, uczenie się

  4. zwyczaj, nawyk, przyzwyczajenie

  5. obycie, obeznanie, wprawa

  6. manewry, ćwiczenia

amāyika (अमायिक)

  1. prawdziwy, rzeczywisty

  2. niezwodniczy, nieiluzoryczny

  3. nieoszukańczy, niepodstępny

ayācaka (अयाचक)

ten, który nie prosi, niezabiegający, nieubiegający się

ayoga (अयोग)

  1. rozdzielenie, rozłączenie, separacja

  2. niepomyślna koniunkcja planet, niepomyślny czas

ayogya (अयोग्य)

  1. niewłaściwy, nieodpowiedni, niestosowny

  2. niezdolny, niekompetentny, nieposiadający kwalifikacji

  3. niepełnosprawny, niesprawny

  4. nieużyteczny, nienadający się, niezdatny, nieprzydatny

  5. niezasługujący, niegodny

ayogyatā (अयोग्यता)

  1. niestosowność, nieodpowiedniość

  2. niezdolność, brak kwalifikacji

  3. niepełnosprawność

  4. nieprzydatność, nienadawanie się

  5. niezasługiwanie, niegodność

arcana (अर्चन)

  1. cześć, uwielbienie, adoracja

  2. hołd

arcanā (अर्चना) = arcana

arcā (अर्चा)

  1. cześć, adoracja

  2. pl. wizerunek bóstwa

arci (अर्चि)

  1. płomień

  2. światło, blask, promienistość

arcita (अर्चित)

czczony, wielbiony, adorowany

avagata (अवगत)

  1. poznany, zrozumiany

  2. powiadomiony, poinformowany, zapoznany, zaznajomiony

  3. obeznany, zorientowany

avagati (अवगति)

  1. rozumienie, pojęcie, świadomość

  2. wiedza

avacchinna (अवच्छिन्न)

  1. odróżniony, wyróżniony, wyszczególniony

  2. oddzielony, odłączony, oderwany

  3. ograniczony, wydzielony, zakreślony

avaccheda (अवच्छेद)

  1. część, rozdział, odłam

  2. oddział, przedział

  3. granica

  4. wyróżnienie, odróżnienie

  5. cecha odróżniająca

avacchedaka (अवच्छेदक)

  1. dzielący, zakreślający granice

  2. odróżniający, wyróżniający

avacchedana (अवच्छेदन)

  1. dzielenie, podział

  2. dział, sekcja, oddział

  3. zakreślenie granic, ograniczenie

avalambana (अवलंबन)

  1. zależność, zawisłość, poleganie (na)

  2. podpora, oparcie

  3. przyjęcie, obranie (np. kierunku), posłużenie się

  4. trzymanie się, utrzymywanie (np. milczenia)

avadāna (अवदान)

  1. osiągnięcie, dokonanie

  2. doniosły, wielkiej wagi akt, wyczyn

  3. podzielenie, pocięcie na kawałki

  4. część, porcja, udział

avasanna (अवसन्न)

  1. ociężały, ospały

  2. zniechęcony, przygnębiony, przybity

  3. znękany, udręczony

  4. przygnieciony, przyciśnięty, przytłoczony

  5. pogrążony, zatopiony, zapadnięty

  6. nieszczęśliwy

  7. skończony, zakończony

  8. osadzony, umieszczony, ulokowany

avasthā (अवस्था)

  1. stan, kondycja

  2. okoliczności, położenie, sytuacja

  3. etap, faza, stadium, okres

  4. okres życia, wiek

  5. konstelacja

  6. stawienie się (w sądzie)

  7. mieszkanie

avasthāna (अवस्थान)

  1. położenie, sytuacja

  2. etap, faza

  3. miejsce postoju, stacja

  4. miejsce zamieszkania

avasthita (अवस्थित)

  1. położony, umieszczony, ulokowany

  2. obecny (= upasthita)

avāṁtara (अवांतर)

  1. pośredni

  2. podrzędny, drugorzędny, poboczny, uboczny

  3. dodatkowy

avyakta (अव्यक्त)

  1. nieprzejawiony

  2. nieznany

  3. niejasny, niewyraźny

  4. niedostrzegalny, niwidiczny

  5. nieokreślony

asāmya (असाम्य)

  1. brak podobieństwa, odmienność

  2. nierówność, dysproporcja, nierównowaga

asāra (असार)

  1. pozbawiony soku, miąższu

  2. pozbawiony treści, bez zawartości, pusty

  3. bezsensowny

  4. płytki, powierzchowny

  5. próżny

asāratā (असारता)

  1. pustka

  2. próżność, jałowość

  3. bezsensowność

asārvajanika (असार्वजनिक)

nienależący do wszystkich, niepubliczny, niepaństwowy, prywatny

asāvadhāna (असावधान)

  1. nieostrożny, nieuważny, niebaczny

  2. niedbały,

asāvadhānatā (असावधानी) = asāvadhānī

asāvadhānī (असावधानी)

  1. nieostrożność, nieuwaga

  2. niedbałość, zaniedbanie, lekceważenie

asāhasa (असाहस)

  1. brak odwagi, tchórzliwość, tchórzostwo

  2. strach

asāhasī (असाहसी)

  1. tchórzliwy

  2. tchórz

asi (असि)

  1. miecz

  2. sztylet

asita (असित)

  1. czarny, ciemny

  2. czerń

  3. ciemna połowa miesiąca księżycowego

asiddha (असिद्ध)

  1. niedokończony, nieukończony

  2. niespełniony, niewykonany, niezrealizowany

  3. nieosiągnięty

  4. niepełny, niekompletny

  5. niedoskonały

  6. niedojrzały, surowy, niedogotowany

  7. niesprawdzony, niewypróbowany

  8. nieważny

asiddhi (असिद्धि)

  1. niepowodzenie

  2. niepełność, niekompletność, połowiczność

  3. niesprawdzenie

asīma (असीम)

  1. nieograniczony, bezgraniczny

  2. absolutny

asu (असु)

tchnienie żywotne, ożywiający oddech, życie, duch

aharṣita (अहर्षित)

nieszczęśliwy, smutny

ahiṁsaka (अहिंसक)

łagodny, niewyrządzający krzywdy

ahiṁsā (अहिंसा)

niewyrządzanie krzywdy, niestosowanie przemocy, niekrzywdzenie

ahi (अहि)

wąż

ahita (अहित)

  1. krzywdzący, szkodliwy

  2. nieprzyjazny, nieprzychylny

  3. krzywda, zło

ahinī (अहिनी)

samica węża

ahetu (अहेतु)

  1. bez przyczyny, bez powodu

  2. nieumotywowany

  3. nieuzasadniony, bezpodstawny

  4. bezowocny, próżny, daremny, nieefektywny

ahetuka (अहेतुक) = ahetu

ahaituka (अहैतुक)

  1. nieumotywowany, bezinteresowny

  2. spontaniczny

  3. nieoczekiwany, niespodziewany

ahorātra (अहोरात्र)

dzień i noc, doba

ā (आ)

āṁkinī (आंकिनी)

statystyka

āṁtarika (आंतरिक)

wewnętrzny

āṁdolana (आंदोलन)

  1. kołysanie się, huśtanie

  2. ruch (polityczny)

ākaṁpa (आकंप)

dygot, drganie, dreszcze, drgawki

ākaṁpana (आकंपन)

dygotanie, drżenie

ākaṁpita (आकंपित)

trzęsący się, dygocący, drżący

ākara (आकर)

  1. kopalnia

  2. bogate złoża

  3. magazyn, skład

  4. skarbiec

  5. typ, rodzaj

  6. różnorodność

ākarṣa (आकर्ष)

  1. pociąg, przyciąganie

  2. fascynacja

  3. atrakcja

  4. magnetyt

  5. magnes

ākarṣaka (आकर्षित)

  1. przyciągający

  2. pociągający, atrakcyjny

ākarṣaṇa (आकर्षण)

  1. przyciąganie, pociąganie

  2. atrakcyjność, urok, czar

ākarṣita (आकर्षित)

  1. przyciągnięty

  2. zauroczony, zafascynowany

ākalana (आकलन)

  1. zbiór, kolekcja

  2. wycena, ocena, oszacowanie

ākasmika (आकस्मिक)

  1. niespodziewany, nieoczekiwany, nagły

  2. niezapowiedziany

  3. przygodny, przypadkowy

ākasmikatā (आकस्मिकता)

  1. nagłość

  2. przypadek, traf

  3. nieprzewidziane zdarzenie

ākasmikī (आकस्मिकी)

przypadkowe zdarzenie

ākāṁkṣā (आकांक्षा)

  1. życzenie, pragnienie, ambicja

  2. zamiar, intencja

  3. nadzieja, oczekiwanie

ākāṁkṣita (आकांक्षित)

  1. pożądany, upragniony

  2. oczekiwany

ākāṁkṣī (आकांक्षी)

  1. pragnący, dążący

  2. oczekujący, pełen nadziei

ākāra (आकार)

  1. wygląd, powierzchowność, aparycja

  2. forma, kształt, figura

  3. statua, posąg

  4. wyraz (twarzy)

  5. typ, rodzaj

  6. sposób

  7. wielkość, objętość, format

  8. samogłoska ā

ākāraṇa (आकारण)

zaproszenie

ākārita (आकारित)

  1. mający formę, ukształtowany

  2. naszkicowany, zarysowany

ākārī (आकारी)

kształtny, dobrze zbudowany

ākāśa (आकाश)

  1. przestrzeń

  2. niebo, niebiosa

  3. powietrze

  4. kosmos

ākāśa-kusuma (आकाश-कुसुम)

  1. „kwiat na niebie”, coś nierealnego, nierzeczywistego, wymyślonego

  2. coś dziwnego, cudownego

ākāśa-gaṁgā (आकाश-गंगा)

  1. Droga Mleczna

  2. mit. Niebiańska Ganga, Ganga płynąca w niebie

ākāśagāmī (आकाशगामी) = ākāśacārī

ākāśacārī (आकाशगामी)

  1. wędrujący po niebie, poruszający się w przestrzeni

  2. ciało niebieskie

  3. ptak

ākāśa-coṭī (आकाश-चोटी)

zenit

ākāśa-dīpa (आकाश-दीप) = ākāśa-dīyā

ākāśa-dīyā (आकाश-दीया)

  1. lampa lub latarka przyczepiona do słupa, latarnia

  2. lampka zawieszona ku czci bogini Lakszmi w czasie święta dipawali

  3. latarnia morska

ākāśa-dhurī (आकाश-धुरी)

oś niebieskiego globu

ākāśa-phala (आकाश-फल

  1. „owoc z nieba”, dar niebios

  2. potomstwo

ākāśa-maṇḍala (आकाश)

  1. krąg niebieski, sfera niebios, niebo, niebiosa

  2. powietrze

ākāśa-varṇa (आकाश)

kolor niebieski, błękit

ākāśa-vāṇī (आकाश)

  1. „głos z nieba”, radio

  2. radiostacja

ākāśa-vṛtti (आकाश)

  1. niepewna egzystencja, niestałe zarobki, dorywcza praca

  2. egzystencja zależna od losu, poleganie na szczęściu

ākāśa-senā (आकाश)

siły powietrzne, lotnictwo wojskowe

ākāśī (आकाशी)

  1. dotyczący przestrzeni / nieba, niebieski

  2. atmosferyczny

  3. powietrzny

ākāśīya (आकाशीय) = ākāśī

ākiṁcana (आकिंचन)

  1. bieda, ubóstwo

  2. dotknięty ubóstwem, ubogi

ākiṁcanya (आकिंचन्य)

bieda, ubóstwo

ākula (आकुल)

  1. poruszony, zdenerwowany, zbulwersowany

  2. niespokojny, zaniepokojony, zatroskany

  3. zmieszany, zakłopotany, speszony, skonfundowany, skonsternowany, zdezorientowany

  4. ogłuszony, zszokowany, wstrząśnięty

  5. przerażony, osłupiały

  6. przeciążony, obciążony, przygnieciony

  7. wypełniony

  8. zaabsorbowany, pogrążony,

  9. gorliwy, chętny, skwapliwy

ākulatā (आकुलता)

  1. ożywienie, pobudzenie, poruszenie, podniecenie

  2. zmartwienie, zatroskanie

ākulita (आकुलित)

  1. pobudzony, poruszony, podniecony

  2. = ākula

ākṛti (आकृति)

  1. forma, kształt, figura

  2. podobizna, wizerunek, obraz

  3. wygląd zewnętrzny, rysy twarzy

ākṛṣṭa (आकृष्ट) = akarṣita

ākrama (आक्रम)

  1. wejście na, wzniesienie się

  2. najście, najazd, inwazja

  3. pojmanie

  4. pl. wyższość, przewaga

ākramaṇa (आक्रमण)

  1. atak, napad

  2. agresja, napaść

  3. najechanie, wkroczenie, inwazja

ākramita (आक्रमित)

napadnięty, zaatakowany

ākramya (आक्रम्य)

skłonny, podatny (na infekcje)

ākramyatā (आक्रम्यता)

predyspozycja, skłonność, podatność

ākrāṁta (आक्रांत)

  1. napadnięty, zaatakowany

  2. oblężony

  3. pokonany, zwyciężony

  4. owładnięty, ogarnięty (uczuciami), wzburzony

ākrāṁti (आक्रांति)

  1. wchodzenie, wspinanie się

  2. napaść, napad, atak

  3. pokonanie

ākrāmaka (आक्रामक)

  1. napadający, atakujący, agresywny

  2. napastnik, agresor

ākrośa (आक्रोश)

  1. nagana, bura

  2. zniewaga, obraza

  3. uraza

ākṣipta (आक्षिप्त)

odrzucony

ākṣepa (आक्षेप)

  1. odrzucenie

  2. potępienie, krytyka

  3. oskarżenie, zarzut

  4. obmowa, oszczerstwo

  5. konsekwencja, implikacja

ākṣepaka (आक्षेपक)

  1. odrzucający

  2. krytyczny, potępiający

ākṣepaṇa (आक्षेपण)

odrzucanie (= ākṣepa)

ākṣepī (आक्षेपी) = ākṣepaka

ākhu (आखु)

  1. mysz

  2. szczur

ākheṭa (आखेट)

  1. polowanie, pogoń, pościg

  2. strach, trwoga, przerazenie

ākheṭaka (आखेटक)

  1. myśliwy

  2. pies myśliwski

ākheṭika (आखेटिक)

polujący, tropiący, ścigający

ākheṭī (आखेटी)

  1. używany do polowania, myśliwski

  2. myśliwy

  3. pies myśliwski

ākhyā (आख्या)

  1. imię, tytuł

  2. sława, rozgłos

  3. sprawozdanie, relacja, raport

ākhyāta (आख्यात)

  1. ogłoszony, obwieszczony, oznajmiony, podany do wiadomości

  2. wymówiony, wyrażony, wypowiedziany

  3. nazwany

  4. sławny, słynny, znany

ākhyātā (आख्याता)

narrator, opowiadacz, bajarz

ākhyāti (आख्याति)

  1. sprawozdanie, raport

  2. sława, fama, renoma, rozgłos

ākhyāna (आख्यान)

  1. opowieść, opowiadanie, relacja

  2. narracja

  3. legenda

ākhyānaka (आख्यानक)

krótka opowieść, historyjka

ākhyānaka-gīti (आख्यानक-गीति)

ballada

ākhyānika (आख्यानिक)

legendarny

ākhyāpita (आख्यापित)

ogłoszony, zapowiedziany

āgaṁtuka (आगंतुक)

przybysz, nowo przybyły

āgata (आगत)

  1. przybyły, obecny

  2. wydarzony, zaszły

  3. nowo przybyły, nowicjusz

  4. gość

  5. weszły w, wchodzący w skład, zawarty, przynależny, należący do

  6. dochód, dochody, majątek

  7. uprzejmość, grzeczność, kurtuazja

āgati (आगति)

przybycie

āgama (आगम)

  1. przyjście, dojście, podejście

  2. wejście

  3. pojawienie się

  4. przyszłość, życie pośmiertne

  5. święty tekst, przekaz (weda, tantra)

  6. dokument, akt prawny

  7. dochód, przychód

āgamana (आगमन)

  1. przyjście, przybycie, przyjazd

  2. pojawienie się

  3. początek, źródło

  4. log. indukcja

  5. stosunek seksualny

āgamita (आगमित)

uczony, wyuczony

āgādha (आगाध) = agādha

āgāmī (आगामी)

  1. wróż, wróżbita, przepowiadacz przyszłości, prorok, jasnowidz

  2. człowiekbiegły w agamach

āgāra (आगार)

  1. mieszkanie, dom

  2. budynek lub nieruchomość przeznaczona do określonego celu (np.instytut)

  3. pokój, salon

  4. zbiornik, pojemnik

  5. skład, magazyn

  6. skarbiec

āgneya (आग्नेय)

  1. odnoszący się do ognia (lub boga Agniego), ogniowy

  2. ognisty, płomienny

  3. jarzący się, rozżarzony

  4. wulkaniczny

  5. magmowy

  6. palny (broń)

  7. południowo-wschodni

āgraha (आग्रह)

  1. nacisk, naleganie

  2. nieugiętość, nieustępliwość, upór

  3. wytrwałość, gorliwość

  4. zapał, entuzjazm

āgrahaṇa (आग्रहण)

wyjmowanie pieniędzy z konta

āgrahapūrṇa (आग्रहपूर्ण)

  1. uparty, nieustępliwy

  2. wytrwały, gorliwy

āgrahapūrvaka (आग्रहपूर्वक)

  1. uparcie, uporczywie, z uporem

  2. wytrwale, gorliwie, z zapałem

āgrahāyaṇa (आग्रहायण)

  1. = agrahāyaṇa

  2. dzień pełni w miesiącu agahan

āgrahī (आग्रही) = āgrahapūrṇa

āghāta (आघात)

  1. podmuch, poryw

  2. uderzenie, wstrząs

  3. uraz

  4. zabicie, ubój, rzeź

  5. ling. akcent

āghātaka (आघातक)

iglica (część mechanizmu uderzeniowego broni)

āghāra (आघार)

  1. kładzenie poświęconej strawy przed posągiem bóstwa

  2. libacja z ghi składana przy pewnych ofiarach

ācamana (आचमन)

  1. płukanie ust

  2. rytualne łykanie wody z prawej dłoni

ācaraṇa (आचरण)

  1. zachowanie, postępowanie, prowadzenie się

  2. zwyczaj, obyczaj, norma postępowania

  3. praktyki religijne

ācaraṇīya (आचरणीय)

  1. zalecany do wykonania

  2. chwalebny, godny pochwały

ācarita (आचरित)

  1. wykonany, spełniony, przeprowadzony, zrealizowany

  2. zwyczajowy, powszechnie przyjęty, uznany

ācāra (आचार)

  1. sposób życia

  2. postępowanie, zachowanie

  3. dobre, prawe, cnotliwe postępowanie

  4. obyczaj, zwyczaj, tradycja

  5. rytuał, ceremonia

  6. wymiana, zamiana (np. liter)

ācāravāna (आचारवान)

zachowujący się przyzwoicie, cnotliwie, dobrze się prowadzący, obyczajny

ācāra-śāstra (आचार-शास्त्र)

etyka

ācāra-śāstrīya (आचार-शास्त्रीय)

etyczny

ācārahīna (आचारहीन)

źle się zachowujący, niemoralny, zdeprawowany

ācārika (आचारिक)

  1. powszechnie przyjęty, uświęcony zwyczajem

  2. tradycyjny

ācārī (आचारी) = ācāravāna

ācārya (आचार्य)

  1. nauczyciel

  2. duchowy mistrz lub przewodnik

  3. założyciel lub przywódca sekty

  4. tytuł naukowy (odpowiednik magistra)

  5. człowiek szczególnie wykształcony, o wybitnej wiedzy

  6. emerytowany profesor

  7. kierownik wydziału

ācāryā (आचार्या)

  1. nauczycielka lub przewodniczka duchowa

  2. żona aczarji

ācāryānī (आचार्यानी)

żona aczarji

ācchanna (आच्छन्न) = ācchādita

ācchādana (आच्छादन)

  1. pokrywanie

  2. pokrycie, powłoka, warstwa

ācchādita (आच्छादित)

  1. pokryty, okryty

  2. zasłonięty, zacieniony, ocieniony

  3. chroniony

  4. ukryty, schowany

ājanma (अाजन्म)

istniejący od urodzenia, trwający przez całe życie

ājīvana (अाजीवन)

dożywotni, dozgonny, na całe życie

ājīvikā (अाजीविक)

środki do życia, źródła utrzymania, utrzymanie

ājña (अाज्ञ)

poet. ghi (jako używane do ofiary)

ājñapti (अाज्ञप्ति)

rozkaz, zarządzenie

ājñā (अाज्ञा)

  1. rozkaz, polecenie

  2. nakaz, rozporządzenie

  3. przykazanie, nakazanie

  4. pozwolenie, zgoda, zezwolenie

  5. władza, rządzenie, panowanie

ājñāna (अाज्ञान)

postrzeganie, percepcja

ājñāpaka (अाज्ञापक)

  1. władczy

  2. dowódca, zarządca, szef

ājñāpita (अाज्ञापित)

zarządzony, zlecony

āṭopa (अाटोप)

  1. pokrycie, powłoka

  2. pompa, przepych, pokaz

āḍaṁbara (आडंबर)

  1. rodzaj bębna

  2. ostentacja, afiszowanie się

  3. pokaz, przedstawienie, widowisko

  4. pretensja, roszczenie

  5. arogancjahałaśliwość, głośne zachowanie

āḍaṁbarī (आडंबरी)

  1. ostentacyjny, pretensjonalny

  2. arogancki

-āḍhya (आढ्य)

bogaty w, obfitujący w

āṇavika (आणविक)

atomowy, molekularny

ātaṁka (आतंक)

  1. lęk, obawa,

  2. trwoga, strach

  3. przerażenie, groza

ātaṁkita (आतंकित)

  1. bojaźliwy, lękliwy

  2. przestraszony, przerażony, strwożony, wylękniony

ātapa (आतप)

  1. ciepło słoneczne

  2. gorąco, upał, skwar

ātitheya (आतिथेय)

  1. odpowiedni dla gościa

  2. troszczący się, dbający o gości, gościnny

  3. pan domu, gospodarz

ātithya (आतिथ्य)

gościnny

ātura (आतुर)

  1. cierpiący, przygnębiony, zasmucony

  2. pragnący

  3. niespokojny, niecierpliwy

  4. pospieszny, popędliwy

  5. szybki, aktywny

āturatā (आतुरता)

  1. przygnębienie

  2. silne pragnienie

  3. niepokój, niecierpliwość

-ātmaka (-आत्मक)

mający naturę, charakter (czegoś)

ātmanepada (आत्मनेपद)

gram. strona zwrotna

ātmā (आत्मा)

  1. dusza, duch, jaźń, jednostka

  2. umysł, serce

  3. duchowa istota, duchowe „ja”

  4. ciało

  5. dusza zmarłej osoby, duch

ātmika (आत्मिक)

  1. należący do siebie, swój

  2. odnoszący się do duszy

  3. duchowy

ātmikatā (आत्मिकता)

bliskość, zażyłość

ātmikī (आत्मिकी)

wnikanie w duszę, badanie psychiki

ātmīya (आत्मीय)

  1. swój, własny, osobisty, prywatny

  2. szczególny, wyjątkowy, niepowtarzalny

  3. spokrewniony

  4. bliski, zażyły, intymny

  5. krewny

  6. bliski przyjaciel

ātmīyatā (आत्मीयता)

  1. pokrewieństwo

  2. bliska więź, poczucie bliskości

ādara (अादर)

  1. poważanie, szacunek, respekt, estyma

  2. honor, zaszczyt

  3. traktowanie z szacunkiem, okazywanie względów

ādaraṇīya (अादरणीय)

godny szacunku, czcigodny, szanowny

ādarapūrvaka (अादरपूर्वक)

z poważaniem, z szacunkiem

ādarapradaśraka (अादरप्रदर्शक)

zaszczytny, honorowy

ādarśa (अादर्श)

  1. zwierciadło

  2. coś, co ilustruje, wyjaśnia, komentarz

  3. przykład, wzór

  4. ideał

  5. prototyp

  6. idealny

  7. klasyczny

ādarśavāda (अादर्शवाद)

idealizm

ādarśavādī (अादर्शवादी)

idealista

ādarśita (अादर्शित)

pokazany, wskazany, ukazany jako wzór

ādarśīkaraṇa (अादर्शीकरण)

idealizacja

ādāna (अादान)

  1. wzięcie, przyjęcie, otrzymanie, odebranie

  2. pokwitowanie, paragon

ādāna-prādāna (अादान-प्रादान)

przyjmowanie i dawanie, wymiana

ādi (अादि)

  1. początek, źródło

  2. pierwszy, początkowy

  3. wcześniejszy, pooprzedni

  4. pierwotny, oryginalny

  5. pradawny, prastary, przedwieczny

  6. dawny

  7. prymitywny

  8. - itd.

ādika (अादिक)

  1. początkowy

  2. zaczynający się od, poczynając od

ādi-kartā (अादि-कर्ता)

pierwszy twórca, stwórca, kreator

adi-kavi (अादि-कवि)

pierwszy poeta (określenie Walmikiego, twórcy Ramajany)

ādi-kāraṇa (अादि-कारण)

pierwsza przyczyna

ādi-kāla (अादि-काल)

dawny czas, okres starożytności

ādi-kāvya (अादि-काव्य)

pierwszy poemat (Ramajana)

ādi-graṁtha (अादि-ग्रंथ)

pierwsza księga (święta księga sikhów)

āditya (अादित्य)

  1. jedno z bóstw, zrodzonych z Aditi

  2. Słońce

ādi-puruṣa (अादि-पुरुष)

pierwsza osoba. Wisznu

ādima (अादिम)

  1. pierwszy, początkowy

  2. pierwotny, oryginalny

  3. prymitywny

ādivāsī (अादिवासी)

  1. pierwotny mieszkaniec, autochton

  2. rdzenny, tubylczy

ādeśa (अादेश)

  1. wskazówka, instrukcja

  2. zarządzenie, dyrektywa

  3. polecenie, rozkaz

  4. nakaz

  5. zlecenie

ādeśaka (अादेशक)

kierujący, wskazujący, instruujący

ādeśana (अादेशन)

kierowanie, indtruowanie

ādeśī (अादेशी)

  1. ten, kto kieruje, zarządza

  2. wróżbiarz, wróżbita

ādhāna (आधान)

  1. złożenie, umieszczenie

  2. zapłodnienie, poczęcie

  3. otrzymanie

  4. zbiornik, pojemnik

  5. ulokowanie, wpłata, depozyt

  6. poręczenie, gwarancja, kaucja

ādhāra (आधार)

  1. baza, fundament, podstawa

  2. grunt, podłoże

  3. oparcie, podpora

  4. przen. patron, osoba wspierająca

  5. ciało

ādhārita (आधारित)

oparty

-ādhārī (-आधारी)

oparty na, bazujący na, żyjący z

ādhi (आधि)

  1. zmartwienie, troska

  2. oczekiwanie

ādhikārika (आधिकारिक)

urzędowy, oficjalny

ādhikya (आधिक्य)

  1. nadmiar, nadwyżka

  2. obfitość

ādhipatya (आधिपत्य)

  1. panowanie, władza, kontrola

  2. wyższość, przewaga, supremacja, zwierzchnictwo

  3. opanowanie, mistrzostwo

ādhīna (आधीन) = adhīna

ādhunika (आधुनिक)

  1. nowoczesny, nowy

  2. obecny, dzisiejszy

  3. współczesny

ādhunikatama (आधुनिकतम)

  1. najnowszy, najaktualniejszy

  2. współczesny

ādhunikatā (आधुनिकता)

nowoczesność

ādhunikatāvāda (आधुनिकतावाद)

modernizm

ādhunīkaraṇa (आधुनीकरण)

unowocześnienie, uwspółcześnienie, modernizacja

ādhāytmika (आध्यात्मिक)

duchowy

ādhyātmikatā (आध्यात्मिकता)

duchowość

ānaṁda (आनंद)

  1. radość, szczęście, rozkosz, szczęśliwość

  2. zadowolenie, przyjemność

ānaṁdatā (आनंदता)

stan radości, szczęścia, bycie szczęśliwym

ānaṁda-paṭa (आनंद-पट)

strój weselny (panny młodej), suknia ślubna

ānaṁdaprada (आनंदप्रद)

wywołujący radość, sprawiający przyjemność

ānaṁda-badhāī (आनंद-बधाई)

radosne obchody, gratulacje

ānaṁda-badhāvā (आनंद-बधावा) = ānaṁda-badhāī

ānaṁda-maṁgala (आनंद-मंगल)

  1. radość, wesołość

  2. zabawa, wesele, uczta

  3. stan rozkwitu, powodzenia

ānaṁdamaya (आनंदमय)

  1. radosny, szczęśliwy, pełen radości

  2. rozkoszny, błogi

  3. błogosławiony

ānaṁdātireka (आनंदातिरेक)

ekstaza

ānaṃdita (आनंदित)

uradowany, radosny, szczęśliwy, uszczęśliwiony, zachwycony, pełen szczęścia

ānaṁdī (आनंदी)

  1. radosny, szczęśliwy

  2. radosna, pogodna osoba

ānaka (आनक)

duży bęben wojskowy, kocioł

ānana (आनन)

  1. twarz

  2. usta

ānarta (आनर्त)

sala do tańca

ānupātika (आनुपातिक)

proporcjonalny

ānupūrva (आनुपूर्व)

regularne następowanie, ciąg, sekwencja

ānupūrvī (आनुपूर्वी)

  1. nastepujacy kolejno, sukcesywny

  2. = ānupūrva

ānuvaṁśika (आनुवंशिक)

dziedziczny

ānuṣaṁgika (आनुषंगिक)

  1. towarzyszący, współwystępujący, współistniejący

  2. nieodłączny, inherentny

  3. związany, powiązany

  4. będący skutkiem, wynikający

  5. jednolity, spójny, konsekwentny

  6. nieunikniony

  7. uboczny, przypadkowy, niezamierzony

  8. okazjonalny, sporadyczny

  9. drugorzędny, poboczny, wtórny

  10. nieważny

  11. trwały, stały

āpa (आप)

woda

āpat (आपत्)

  1. niepowodzenie, nieszczęście, katastrofa

āpat-kāla

  1. czas wypadku

  2. nagły wypadek

āpatti (आपत्ति)

  1. niepowodzenie, nieszczęscie, przeciwność losu

  2. obiekcja, zastrzeżenie, wątpliwość

āpattijanaka (आपत्तिजनक)

budzący wątpliwość, sprzeciw

āpatyā (आपत्य)

  1. rodzicielski, ojcowski, macierzysty

  2. patronimikum

āpad (आपद्) = āpat

āpadā (आपदा) = āpatti

āpanika (आपनिक)

szmaragd

āpanna (आपन्न)

dotknięty nieszczęściem

āparādhika (आपराधिक)

przestępczy

āpāta (आपात)

  1. atak, napad

  2. skutek, efekt

  3. nagły wypadek

āpātataḥ (आपाततः)

tymczasem, na razie, chwilowo, póki co

āpānaka (आपानक)

pijatyka

āpūrti (आपूर्ति)

zapas, zaopatrzenie

āpekṣika (आपेक्षिक)

względny, stosunkowy

āpta (आप्त)

osiągnięty, uzyskany

āptavākya (आप्तवाक्य)

taki, którego słowom można ufać, wiarygodny

āpravāsa (आप्रवास)

imigracja

āpravāsī (आप्रवासी)

  1. mieszkający za granicą

  2. imigrant

āplava (आप्लव)

skąpany, wykąpany, przemoczony, przemoknięty

āplāvana (आप्लवन)

zalew

āplāvita (आप्लावित)

  1. zanurzony

  2. zalany, zatopiony

  3. skąpany

  4. przemoczony

  5. przytłoczony

āpluta (आप्लुत) = āplāvita

ābaddha (आबद्ध)

związany, przymuszony, zobowiązany

ābdika (आब्दिक)

roczny, coroczny

ābharaṇa (आभरण)

  1. ozdoba, ornament, dekoracja

  2. klejnoty, biżuteria

  3. utrzymywanie, podtrzymywanie, wspieranie

ābhā (आभा)

  1. światło, blask

  2. piękno

  3. poblask, poświata

  4. zabarwienie, odcień, niuans

ābhāra (आभार)

  1. ciężar, brzemię

  2. odpowiedzialność

  3. zobowiązanie

  4. dług

  5. wdzięczność

ābhārī (आभारी)

  1. zobowiązany, dłużny

  2. wdzięczny

ābhāsa (आभास)

  1. światło, blask

  2. wygląd, obraz, podobizna

  3. fałszywy obraz, złudne wrażenie, pozór

  4. cień, odblask, odbicie

  5. sugestia, implikacja, podejrzenie, przeczucie

  6. zamiar, motyw, intencja

ābhāsita (आभासित)

świecący, skąpany w blasku

ābhāsvara (आभास्वर)

świecący, jaśniejący, promieniejący

ābhīra (आभीर)

  1. pasterz, pastuch

  2. koczownicze plemię pasterskie pn-zach. Indii

ābhūṣaṇa (आभूषण)

  1. ozdoba jubilerska

  2. biźuteria

  3. ornament, dekoracja

ābhūṣita (आभूषित)

ozdobiony, przyozdobiony, przystrojony, wystrojony, przybrany, udekorowany, upiększony

ābhoga (आभोग)

  1. przyjemność, komfort

  2. zakończenie (ostatnia linijka wiersza w dawnej poezji)

ābhogya (आभोग्य)

nienadający się do użytku, bezużyteczny

āmaṁtrita (आमंत्रित)

zaproszony

āma (आम)

  1. nieugotowany

  2. niestrawiony

  3. zatwardzenie, zaparcie, obstrukcja

āmaya (आमय)

niedomaganie, choroba

āmarśa (आमर्श)

  1. bliskość

  2. podobieństwo

  3. dotykanie

  4. stykanie się, kontakt

āmarṣa (आमर्ष)

  1. nietolerancja

  2. zazdrość, zawiść

  3. uraza

  4. gniew

āmalaka (आमलक)

  1. mirobalan

  2. przen. coś drobnego, błahego, błahostka

āmalikā (आमलिका)

  1. drzewo tamaryndy, tamaryndowiec

  2. owoc drzewa tamaryndy

āma-vāta (आम-वात)

wzdęcie

āma-śūla (आम-शूल)

kolka

āmātisāra (आमातिसार)

dyzenteria

āmānna (आमान्न)

nieugotowane jedzenie

āmālaka (आमालक)

teren w pobliżu góry, podgórze

āmāśaya (आमाशय)

żołądek

āmiṣa (आमिष)

  1. mięso

  2. przedmiot doznania, przyjemności

  3. żer, ofiara

āmiṣabhojī (आमिषभोजी)

jedzący mięso, żywiący się mięsem, nie-wegetarianin

āmiṣabhogī (आमिषभोगी)

żądny krwi

āmukha (आमुख)

przedmowa, wstęp, wprowadzenie

āmūla (आमूल)

  1. od korzenia, od podstaw

  2. aż do korzeni

āmoda (आमोद)

  1. przyjemność, zabawa, rozrywka

  2. zapach

āmodana (आमोदन)

zabawianie, radowanie (siebie lub innych)

āmodita (आमोदित)

  1. zadowolony, rozbawiony

  2. rozkoszujący się, upojony (zapachem)

āmra (आम्र)

mango

āmla (आम्ल)

kwaśność, kwaskowość, cierpkość

āya (आय)

  1. przychód, dochód

  2. przychody, wpływy

  3. zysk, korzyść

āyata (आयत)

  1. wydłużony, wyciągnięty, rozciągnięty

  2. obszerny, rozległy, szeroki

  3. podłużny

  4. prostokątny

  5. prostokąt, równoległobok

āyatana (आयतन)

  1. miejsce odpoczynku, siedziba

  2. świątynia

  3. zakres, zasięg, rozciągłość

  4. pojemność, objętość

āyatta (आयत्त)

  1. zależny, podległy, poddany

-āyana (-आयन)

sufiks tworzący patronimika

āyāta (आयात)

  1. importowany, importowy

  2. importowane towary

āyataka (आयातक)

importer

āyātakara (आयातकर)

opłata celna

āyāta-niryāta (आयात-निर्यात)

import i eksport

āyātita (आयातित)

importowany

āyāma (आयाम)

  1. rozpiętość, rozciągłość (w czasie i przestrzeni)

  2. długość

  3. szerokość

  4. zakres, zasięg

  5. wymiary

āyāmana (आयामन)

rozciąganie, rozszerzanie

āyāsa (आयास)

  1. wysiłek, trud

  2. wytężona, żmudna, mozolna praca

  3. trudne, przcochłonne zadanie

āyāsī (आयासी)

  1. podejmujący się ciężkiej pracy

  2. pracujący dużo i ciężko

āyukta (आयुक्त)

mianowany, wyznaczony

āyudha (आयुध)

  1. oręż, broń

  2. uzbrojenie

āyudhakāra (आयुधकार)

wytwórca, producent broni

āyudhajīvī (आयुधजीवी)

utrzymujący się z broni, żołnierz zawodowy

āyudhīya (आयुधीय)

  1. zbrojny, orężny, uzbrojony

  2. wyposażenie wojskowe, uzbrojenie

āyurvijñāna (आयुर्विज्ञान) = ayurveda

ayurveda (आयुर्वेद)

tradycyjna indyjska nauka o zdrowiu, medycyna indyjska

ayurvedika (आयुर्वेदिक)

należący do ajurwedy, używany w ajurwedzie, ajurwedyczny, ajurwedyjski

ayurvedī (आयुर्वेदी)

praktykujący ajurwedę

ayurvedīya (आयुर्वेदीय) = ayurvedika

āyuṣkara (आयुष्कर)

przedłużający życie

āyuṣman (आयुष्मन्)

woł. „obyś żył długo”, czcigodny!

āyuṣya (आयुष्य)

długie życie, długowieczność

āyoga (आयोग)

āyojaka (आयोजक)

  1. organizator,

  2. organizator zebrania, członek rady

āyojana (आयोजन)

  1. zorganizowanie, zwołanie, przygotowanie

  2. organizacja

āyojanā (आयोजना)

  1. = āyojana 1

  2. projekt, plan

  3. funkcja

āyojita (आयोजित)

zorganizowany

āraṁbha (आरंभ)

początek, rozpoczęcie

āraṁbhaka (आरंभक) = āraṁbha-kartā

āraṁbha-kartā (आरंभ-कर्ता)

rozpoczynający, inicjator

āraṁbhataḥ (आरंभतः)

  1. od początku

  2. na nowo, od nowa

āraṁbhika (आरंभिक)

  1. początkowy

  2. wstępny, przygotowawczy

  3. podstawowy, elementarny

  4. niezaawansowany, nierozwinięty

āraṁbhī (आरंभी)

rozpoczynający, inicjujący

ārakta (आरक्त)

  1. czerwonawy

  2. czerwony

ārakṣaka (आरक्षक)

  1. zapewniający ochronę czy bezpieczeństwo

  2. strażnik, stróż

ārakṣaṇa (आरक्षण)

  1. zarezerwowanie

  2. rezerwacja

ārakṣā (आरक्षा)

ochrona, środki bezpieczeństwa

ārakṣita (आरक्षित)

  1. rezerwowy, trzymany w rezerwie

  2. chroniony, zabezpieczony

  3. zarezerwowany

ārakṣī (आरक्षी) = ārakṣaka

āraṇya (आरण्य)

leśny

āraṇyaka (आरण्यक)

  1. = āraṇya

  2. nazwa tekstów wedyjskich związanych z brahmanami, przeznaczonych do studiowania w lesie

  3. ktoś mieszkający w lesie

ārabdhi (आरब्धि)

początek, rozpoczęcie

ārabhatī (आरभति)

  1. niezwykle ozdobny styl utworu

  2. napuszony, górnolotny język

ārava (आरव)

hałas, wrzawa

ārasya (आरस्य)

  1. brak smaku, bezbarwność, nijakość

  2. brak życia, szarzyzna, monotonia, nuda

ārāti (आराति)

nieprzyjaciel, wróg

ārādhaka (आराधक)

  1. wielbiący, adorujący

  2. przebłagujący, zjednujący sobie

  3. zadowalający

  4. czciciel

ārādhana (आराधन) = ārādhanā

ārādhanā (आराधना)

  1. cześć, uwielbienie, adoracja

  2. przebłagiwanie, przejednywanie, zjednywanie sobie

ārādhanīya (आराधनीय) = ārādhya

ārādhya (आराध्य)

godny czci, uwielbienia, adoracji

ārāma (आराम)

  1. miejsce przyjemności

  2. ogród, gaj

ārūḍha (आरूढ)

  1. ten, który się wspiął, wdrapał, wszedł na, dosiadł (wierzchowca)

  2. usadowiony, ulokowany

  3. trzymający się, dotrzymujący (słowa, obietnicy), stały w

ārogya (आरोग्य)

  1. wolność od chorób, zdrowie

  2. wolny od chorób

ārogyakārī (आरोग्यकारी)

leczniczy, uzdrawiający

ārogyatā (आरोग्यता)

stan zdrowia, zdrowie, brak chorób

ārogyalābha (आरोग्यलाभ)

powrót do zdrowia, odzyskanie zdrowia, wyzdrowienie

āropa (आरोप)

  1. nałożenie, przyłożenie

  2. przeniesienie, przeszczepienie

  3. przypisanie

  4. zarzut, oskarżenie

āropaka (आरोपक)

zarzucający, oskarżający

āropaṇa (आरोपण) = āropa

āropita (आरोपित)

  1. przyłożony, przymocowany

  2. nałożony, narzucony

  3. przeniesiony, przeszczepiony

  4. przypisany

  5. nienaturalny, wyuczony

  6. rzekomy, przypuszczalny, domniemany

ārohaṇa (आरोहण)

  1. wschodzenie, wznoszenie się

  2. wchodzenie, wspinanie się, wdrapywanie się, pięcie się w górę

  3. wyrastanie, kiełkowanie

ārohita (आरोहित)

  1. wzniesiony

  2. wzrastający, kiełkujący

ārohī (आरोही)

  1. ten, który się wspina, wspinacz

  2. muz. gama wznosząca

ārjava (आर्जव)

prawość, uczciwość, szczerość, otwartość

ārta (आर्त)

  1. cierpiący, zasmucony, przygnębiony, zrozpaczony

  2. zraniony

ārti (आर्ति)

  1. zmartwienie, zatroskanie

  2. cierpienie, ból, udręka

ārthika (आर्थिक)

  1. finansowy

  2. ekonomiczny

  3. pieniężny

ārdra (आर्द्र)

  1. wilgotny

  2. mokry

ārdratā (आर्द्रता)

  1. wilgoć

  2. wilgotność

ārdrā (आर्द्रा)

miesiąc księżycowy zbiegający się z rozpoczęciem pory deszczowej

ārya (आर्य)

  1. aryjski

  2. szlachetny

  3. dostojny, znakomity

  4. jęz. indo-europejski, indo-aryjski

ārṣa (आर्ष)

będący udziałem wieszczów, wieszczy

ālaṁba (आलंब)

  1. podpora, oparcie

  2. baza, fundament, podstawa

  3. schronienie

ālaṁbana (आलंबन)

  1. podpora, utrzymanie

  2. zależność

  3. opiekun, protektor

ālaya (आलय)

dom, siedziba, miejsce

ālasya (आलस्य)

  1. lenistwo

  2. brak aktywności, bierność, inercja

  3. senność, ospałość

ālāna (आलान) = alāna

ālāpa (आलाप)

  1. mówienie

  2. rozmowa, konwersacja

  3. modulacja głosu w czasie śpiewu

  4. muz. część wstępna utworu, preludium

  5. świergot ptaków, szczebiot

ālāpaka (आलापक)

  1. prowadzący rozmowę

  2. przygotowujący się do śpiewania

āliṁgana (आलिंगन)

obejmowanie, objęcia

āliṁgita (आलिंगित)

obejmowany, objęty

āliṁgī (आलिंगी)

  1. obejmujący

  2. ten, który obejmuje

āli (आलि)

  1. przyjaciółka (kobiety)

  2. czarna pszczoła

ālekha (आलेख)

  1. zapis, notatka

  2. diagram

ālepa (आलेप)

  1. maść lecznicza, balsam

  2. gips

ālepana (आलेपन)

  1. smarowanie, nacieranie, namaszczanie

  2. gipsowanie

āloka (आलोक)

  1. widzenie, wizja, widok

  2. pogląd, wzgląd, aspekt

  3. światło, splendor

  4. wygląd, powierzchowność

ālokana (आलोकन)

  1. patrzenie, obserwowanie, przyglądanie się, przypatrywanie

  2. oświetlenie, iluminacja

  3. pokazywanie

ālokanīya (आलोकनीय)

wymagający rozpatrzenia, zasługujący na zbadanie

ālocanā (आलोचन)

  1. rozważanie

  2. oszacowanie, wycena, ocena

  3. orzeczenie, osąd

  4. krytyka

  5. omówienie, komentarz

  6. dyskusja

ālocita (आलोचित)

przemyślany, rozważony, rozpatrzony

ālocya (आलोच्य)

godny wzięcia pod uwagę, zasługujący na rozpatrzenie

āloḍana (आलोडन)

  1. mieszanie, potrząsanie, wytrącanie

  2. wzburzenie, poruszenie

  3. zamieszanie

  4. zaburzenie, zakłócenie

  5. obmyślanie, przemyśliwanie, rozważanie

āloḍita (आलोडित)

  1. wymieszany, wymącony, wytrącony

  2. poruszony, wzburzony

  3. przemyślany

āvaṁṭana (आवंतन)

przydział, alokacja

āvaraṇa (आवरण)

  1. przykrycie, pokrycie, okrycie, powłoka

  2. osłona, ochrona

  3. przeszkoda

  4. zasłona, kurtyna

āvarjana (आवर्जन)

poet. schylenie się, pochylenie

āvarta (आवर्त)

  1. ruch obrotowy, obracanie się, obrót

  2. skręt, zakręt

  3. zawracanie, powracanie

  4. ruch cykliczny, postęp

  5. wir

āvartaka (आवर्तक)

  1. powracający, powtarzający się

  2. okresowy, cykliczny

āvartana (आवर्तन)

  1. ruch obrotowy, obrót, rotacja

  2. cykliczność, powtarzalność

āvartita (आवर्तित)

  1. obrócony

  2. powracający, powtarzający się

āvartī (आवर्ती)

  1. powracający, nawracający, powtarzający się

  2. okresowy, cykliczny

āvali (आवलि) = āvalī

āvalī (आवली)

  1. rząd, linia, szereg

  2. linia rodu

āvaśyaka (आवश्यक)

  1. potrzebny, konieczny, niezbędny

  2. nieuchronny, nieunikniony

  3. pilny (list)

āvaśyakatā (आवश्यकता)

  1. potrzeba, konieczność, niezbędność

  2. nieuchronność

  3. wymóg, wymaganie

  4. zapotrzebowanie

āvaśyakatānusāra (आवश्यकतानुसार)

zgodnie z zapotrzebowaniem, wedle potrzeby, stosownie do potrzeb

āvaśyakīya (आवश्यकीय)

nieodzowny, niezbędny (= āvaśyaka)

āvāsa (आवास)

  1. miejsce pobytu, mieszkanie, siedziba, domostwo, rezydencja

  2. zakwaterowanie

  3. hostel, kwatera

āvāsana (आवासन)

imigracja

āvāsika (आवासिक)

mieszkający

āvāsita (आवासित)

zamieszkały

āvāsī (आवासी)

mieszkający, przebywający

āvāsīya (आवासीय)

mieszkalny

āvāhana (आवाहन)

  1. zawołanie, przywołanie, wezwanie

  2. zaproszenie

  3. inwokacja

āvirbhāva (आविर्भाव)

  1. pojawienie się, wystąpienie

  2. przejawienie się, objawienie, manifestacja

  3. powstanie

āvirbhūta (आविर्भूत)

  1. przejawiony

  2. wyłoniony

  3. wzeszły

āvila (आविल)

poet. zabrudzony, nieczysty

āviṣkaraṇa (आविष्करण)

wynalezienie, odkrycie

āviṣkartā (आविष्कर्ता)

wynalazca, odkrywca

āviṣkāra (आविष्कार)

  1. odkrycie

  2. wynalazek

āviṣkāraka (आविष्कारक)

  1. pomysłowy, wynalazczy, odkrywczy

  2. wynalazca

āviṣkārī (आविष्कारी)

  1. wynajdujący, odkrywający

  2. wynalazczy, odkrywczy

āviṣkṛta (आविष्कृत)

  1. wynaleziony,

  2. odkryty

  3. ujawniony, wyjawiony, objawiony

  4. ukazany, przejawiony

  5. jawny, oczywisty

āviṣṭa (आविष्ट)

  1. owładnięty, opętany (przez złego ducha)

  2. pogrążony, zaabsorbowany

  3. naładowany

āvṛta (आवृत)

  1. pokryty, okryty, osłonięty

  2. owinięty, spowity w

  3. otoczony

āvṛtta (आवृत्त)

  1. wydarzony

  2. powtarzający się, powracający

āṛvtti (आवृत्ति)

  1. powrót, nawrót, powtórne wystąpienie

  2. ćwiczenie, powtarzanie, uczenie się na pamięć

  3. nowe wydanie (książki)

āvega (आवेग)

  1. prędkość, pęd

  2. czynnik pobudzający, stymulator, impuls

  3. pobudzenie, uruchomienie

  4. poruszenie, ożywienie, ekscytacja

  5. żarliwość, namiętność, pasja

āvedaka (आवेदक)

  1. aplikant, kandydat

āvedana (आवेदन)

  1. oznajmienie, ogłoszenie

  2. zawiadomienie, powiadomienie, poinformowanie

  3. przedstawienie, przedłożenie (prośby, wniosku)

āveśa (आवेश)

  1. przypływ (uczuć)

  2. szał. szaleństwo

āśaṁkanīya (आशंकनीय)

  1. budzący obawy

  2. budzący wątpliwości, wątpliwy, podejrzany

āśaṁkā (आशंका)

  1. lęk, strach, trwoga

  2. obawa, wątpliwość

  3. niebezpieczeństwo, groźba

āśaṁkājanaka (आशंकाजनक)

  1. wywołujący niepokój, obawę, trwogę

  2. niebezpieczny

āśaṁkita (आशंकित)

  1. przestraszony, wystraszony, wylękniony, strwożony

  2. zaniepokojony, pełen obaw

  3. podejrzany

āśaṁsā (आशंसा)

  1. oczekiwanie, nadzieja

  2. pragnienie, życzenie

āśaya (आशय)

  1. miejsce wypoczynku

  2. sens, wymowa

  3. intencja

  4. zakres

  5. naczynie, zbiornica

āśā (आशा)

  1. nadzieja, oczekiwanie

  2. możliwość, perspektywa

  3. zaufanie, ufność

  4. życzenie, pragnienie

āśājanaka (आशाजनक)

budzący nadzieje, obiecujący

āśātīta (आशातीत)

przekraczający nadzieje, ponad oczekiwaniami

āśānvita (आशान्वित)

  1. nietracący nadziei, mający nadzieję

  2. zachęcony, pełen otuchy

āśāpūrṇa (आशापूर्ण) = āśā-bharā

āśāprada (आशाप्रद) = āśājanaka

āśā-bharā (आशा-भरा)

pełen nadziei

āśāmaya (आशामय) = āśājanaka

āśāvāda (आशावाद)

optymizm (szczeg. jako filozofia)

āśāvāditā (आशावादिता)

optymizm (jako postawa)

āśāvādī (आशावादी)

  1. optymista

  2. optymistyczny

āśiṣa (अाशिष) = āśīṣa

błogosławieństwo

āśīrvacana (आशीर्वचन) = āśīrvāda

āśīrvāda (आशीर्वाद)

błogosławieństwo

āśīṣa (आशीष)

błogosławieństwo

āśu- (आशु-)

szybko-

āśu-patra (आशुपत्र)

list ekspresowy

āśu-lipi (आशुलिपि)

stenografia

āśutoṣa (आशुतोष)

  1. ten, którego łatwo zadowolić, którego szybko można zjednać

  2. Siwa

āścarya (आश्चर्य)

zdziwienie, zdumienie

āścarya-cakita (आश्चर्यचकित)

nieposiadający się ze zdumienia, zaskoczony

āścaryita (आश्चर्यित)

zdziwiony, zdumiony

āśrama (आश्रम)

  1. siedziba (pustelnika, guru, uczniów, czcicieli)

  2. pustelnia

  3. schronienie, azyl

  4. schronisko

  5. sanktuarium, świątynia

  6. hind. jeden z czterech okresów życia

āśramī (आश्रमी)

  1. mieszkaniec aśramy, aśramita

  2. przechodzący przez jeden z czterech okresów życia

āśraya (आश्रय)

  1. ucieczka, schronienie, siedziba, schronisko, azyl

  2. wsparcie, podpora, pomoc

  3. opieka, patronat, protekcja

  4. nadzieja, zaufanie

  5. zależność, uzależnienie, nałóg

  6. przywiązanie

  7. związek, relacja

  8. praktykowanie

  9. źródło, początek

āśrayī (आश्रयी)

  1. szukający ucieczki lub wsparcia

  2. będący pod opieką, podopieczny, protegowany

āśrita (आश्रित)

  1. uciekający się (do)

  2. oparty, podparty

  3. zależny (od)

  4. polegający (na)

  5. znajdujący schronienie (w)

  6. osoba zależna, pozostająca na utrzymaniu, służący, podopieczny

  7. przylegający, przywierający, zasadzający się

āśleṣa (आश्लेष)

  1. objęcia, uścisk

  2. bliski związek

āśvasta (आश्वस्त)

pocieszony, pokrzepiony, uspokojony

āśvāsa (आश्वास)

  1. oddech, oddychanie

  2. pociecha, pocieszenie, pokrzepienie, dodanie otuchy

  3. rozdział (powieści)

āśvāsaka (आश्वासक)

pocieszający, pokrzepiający, dodający otuchy

āśvāsana (आश्वासन)

  1. zapewnienie

  2. uspokojenie, pokrzepienie, podniesienie na duchu

  3. pocieszenie

āśvāsanīya (आश्वासनीय)

potrzebujący pociechy, pocieszany

āśvāsita (आश्वासित)

  1. uspokojony, pokrzepiony

  2. pocieszony

āśvāsī (आश्वासी) = āśvāsaka

āśvāsya (आश्वास्य) = āśvāsanīya

āśvina (आश्विन)

siódmy miesiąc kalendarza księżycowego

āsaṁga (आसंग)

  1. kontakt, związek

  2. przywiązanie

  3. narzędzia, środki, pomoc

āsakta (आसक्त)

  1. silnie przywiązany

  2. zaabsorbowany, pogrążony

  3. oddany

  4. zauroczony, zadurzony

āsakti (आसक्ति)

  1. przywiązanie, pociąg

  2. zaabsorbowanie

  3. oddanie

  4. zauroczenie, zadurzenie

āsana (आसन)

  1. siedzenie (pozycja siedząca)

  2. siedzenie (miejsce do siedzenia), siedzisko, stołek

  3. mata, trawa, skóra itp.

  4. pozycja ciała (w jodze)

āsanī (आसनी)

dywanik, mata lub skóra, na której siedzi się w czasie modlitwy

āsanna (आसन्न)

  1. bliski, pobliski, przyległy, sąsiedni, sąsiadujący

  2. bliski, nadchodzący, zbliżający się, nadciągający

āsava (आसव)

  1. wywar, odwar, destylat, dekokt

  2. likwor, napój alkoholowy

  3. eliksir, mikstura

āsavana (आसवन)

  1. skraplanie

  2. destylowanie, destylacja

āsavita (आसवित)

destylowany

āsīna (आसीन)

  1. siedzący, zasiadający

  2. usadowiony, umieszczony (na stanowisku)

āsura (आसुर)

  1. odnoszący się do asurów (demonów)

  2. demoniczny, asurowy

  3. demon (= asura)

āsura-vivāha (आसुरविवाह)

małżeństwo asurowe, tj. takie, w którym panna młoda została kupiona od swoich rodziców

āsurī (आसुरी)

  1. demonica

  2. tradycyjny dział medycyny, chirurgia

āstaraṇa (आस्तरण)

  1. prześcieradło, posłanie

  2. kołdra

  3. dywan

  4. łóżko

  5. rozszerzanie, rozprzestrzenianie, rozścielanie

  6. gastr. dodatek, przybranie (potrawy)

āstika (आस्तिक)

  1. wierzący, pobożny, religijny

  2. uznający autorytet wed

āstikavāda (आस्तिकवाद)

teizm

āstikatā (आस्तिकता)

wiara, pobożność

āstikya (आस्तिक्य) = āstikatā

āsthagana (आस्थगन)

odroczenie, przełożenie

āsthā (आस्था)

  1. „stanie blisko czegoś, przystawanie”

  2. rozważanie

  3. wiara, przekonanie

  4. szacunek, poważanie, respekt

  5. sesja, posiedzenie

āsthāna (आस्थान)

  1. miejsce zgromadzenia

  2. sesja, posiedzenie

  3. świątynia, kaplica, sanktuarium

āsthānī (आस्थानी)

widownia, audytorium

āsthāpana (आस्थापन)

  1. założenie, postawienie, ustanowienie

  2. poświęcenie, dedykowanie

  3. lekarstwo wzmacniające, tonik

āsthita (आस्थित)

zatrzymujący się, pozostający, przebywający

āspada (आस्पद)

  1. miejsce, usytuowanie

  2. pozycja, ranga, status

  3. hind. społeczność, wspólnota

āsvāda (आस्वाद)

  1. smak, posmak

  2. przyjemność, rozkosz podniebienia

āsvādana (आस्वादन)

  1. kosztowanie, próbowanie, smakowanie

  2. rozkoszowanie się, delektowanie

āsvadanīya (आस्वादनीय)

smaczny, apetyczny

āsvādita (आस्वादित)

  1. kosztowany, próbowany, smakowany

  2. przyprawiony, dosmaczony, dobrze smakujący

āhata (आहत)

  1. uderzony

  2. zraniony, skaleczony

āhāra (आहार)

  1. jedzenie, pożywienie

  2. artykuły spożywcze, żywność i napoje

  3. wartości odżywcze

āhārī (आहारी)

jedzący, zjadacz, konsument

āhārya (आहार्य)

zdatny do spożycia, jadalny

āhuti (आहुति)

  1. oblacja

  2. obiata składana w ogniu

  3. ofiara

āhnika (आह्निक)

  1. dzienny, codzienny, codziennie wykonywany

  2. codzienne zajęcia lub praktyki religijne

  3. dzienny zarobek, dniówka

āhlāda (आह्लाद)

  1. przyjemność, rozkosz

  2. wesołość, zabawa, uciecha

  3. radość, euforia

āhlādaka (आह्लादक)

sprawiający radość

āhlādita (आह्लादित)

uradowany, ucieszony

āhlādī (आह्लादी)

  1. = āhlādita

  2. = āhlādaka

āhvāna (आह्वान)

  1. przywołanie

  2. nakaz, pozew, wezwanie

  3. wołanie

i (इ)

iṁgita (इंगित)

  1. wewnętrzny impuls

  2. sugestia, wskazówka, rada

  3. aluzja, napomknienie

  4. gest, znak

  5. ukryta intencja, ukryty cel

  6. cel

iṁdirā (इंदिरा)

  1. piękność, wspaniałość

  2. imię Lakszmi

iṃdīvara (इंदिवर)

  1. błękitny lotos

  2. lotos

iṁdu (इंदु)

  1. księżyc

  2. miesiąc

  3. kamfora

iṁdra-jāla (इंद्रजाल)

  1. iluzja

  2. iluzjonizm, kuglarstwo

  3. czarnoksięstwo, magia

  4. oszustwo, podstęp

iṁdra-jau (इंद्रजौ)

  1. nasiona rośliny leczniczej, Nerium antidysentericum albo Wrightia tinctoria

  2. czarny kumin (Nigella)

iṁdra-dhanu (इंद्रधनु) = indradhanuṣa

Indra-dhanuṣa (इंद्रधनुष)

„łuk Indry”, tęcza

iṁdra-dhvaja (इंद्रध्वज)

  1. chorągiew Indry

  2. święto ku czci Indry jako boga deszczu i burzy

iṁdra-nīla (इंद्रनील)

szafir, szmaragd

iṁdra-vadhū (इंद्रवधू)

  1. małżonka Indry

  2. aksamitno-czerwony owad

iṁdrāyudha (इंद्रायुध)

„broń Indry”, tęcza

iṁdrāṇī (इंद्राणी)

  1. małżonka Indry

  2. jedna z ośmiu Matek, emanacji Durgi

  3. rodzaj pnącza (= indrāyana)

iṁdriya (इंद्रिय)

  1. zmysł

  2. narząd zmysłu

iṁdriya-gocara (इंद्रियगोचर))

dostępny zmysłowo, chwytany zmysłami

iṁdriya-vāda (इंद्रियवाद)

  1. zmysłowość (jako styl lub cecha)

  2. hedonizm

iṁdhana (इंधन)

  1. drewno na opał, chrust

  2. opał, paliwo

ikṣu (इक्षु)

trzcina cukrowa

icchā (इच्छा)

  1. życzenie, pragnienie, chęć, ochota

  2. wola

icchita (इच्छित)

  1. pożądany, chciany

  2. zamierzony

icchuka (इच्छुक)

  1. pragnący, spragniony

  2. ten, który czegoś pragnie

itara (इतर)

  1. inny, pozostaḷy

  2. niższy, gorszy

itas-tataḥ (इतस्ततः)

  1. tu i tam, dookoła, w kółko

  2. przen. niezdecydowanie, wahanie

iti (इति)

  1. tak, oto

  2. koniec, zakończenie (listu, książki, cytatu)

itihāsa (इतिहास)

  1. „tak właśnie było”, historia, dzieje

  2. dzienniki, kroniki

  3. tradycja

  4. relacja, sprawozdanie, opowieść

iyattā (इयत्ता)

skala, rozciągłość, rozpiętość

iṣā (इषा)

  1. tyczka, żerdź

  2. dyszel (pługa, wozu)

iṣṭa (इष्ट)

  1. upragniony, pożądany, chciany

  2. ulubiony, ukochany, bliski sercu, umiłowany

  3. wielbiony, czczony

  4. przedmiot pragnień, obiekt miłości, ukochana osoba

  5. przedmiot czci, bóstwo, bóstwo opiekuńcze

  6. wiara, zaufanie, miłość

  7. cel

iṣṭakā (इष्टका)

  1. cegła

  2. cegła używana do budowy wedyjskiego ołtarza

iṣṭatā (इष्टता)

bycie pożądanym, podobanie się, pożądana lub miła cecha

iṣṭi (इष्टि)

  1. pragnienie

  2. przedmiot pragnienia

iha (इह)

  1. tutaj, w tym miejscu

  2. na tym świecie

  3. ten świat

iha-laukika (इहलौकिक)

należący do tego świata, świecki, doczesny

ī (ई)

īṁdhana (ईंधन)

opał

īṁdhanāṇvika (ईंधनाण्विक)

energia atomowa

īti (ईति)

  1. klęska okresowa (susza, powódź, insekty)

  2. ból, cierpienie, rozpacz

īdṛśa (ईदृश)

taki

īpsita (ईप्सित)

upragniony, pożądany

īrṣā (ईर्षा)

zazdrość (= īrṣyā)

īrṣyā (ईर्ष्या)

  1. zazdrość

  2. zawiść

  3. niechęć, nieżyczliwość, uraza, złość

īrṣyālu (ईर्ष्यालु)

  1. zazdrosny

  2. zawistny

  3. niechętny, nieżyczliwy

īśa (ईश)

  1. pan, zwierzchnik

  2. władca, król

  3. Bóg, Siwa

  4. mąż

īśatā (ईशता) = īśvaratā

īśatva (ईशत्व) = īśvaratā

īśā (ईशा)

moc, władza, zwierzchnictwo, panowanie

īśāna (ईशान)

  1. Siwa (= īśvara)

  2. kierunek pn-zach.

īśitā (ईशिता)

  1. władza, zwierzchnictwo

  2. boska, nadprzyrodzona moc

īśitva (ईशित्व) = īśitā

īśvara (ईश्वर)

  1. pan, zwierzchnik

  2. władca, król

  3. Bóg (Siwa)

īśvaratā (ईश्वरता)

  1. zwierzchnictwo, panowanie

  2. boska natura

  3. boska potęga

īśvaratva (ईश्वरत्व) = īśvaratā

īśvarī (ईश्वरी)

  1. pani, władczyni

  2. bogini (Parwati)

īśvarīya (ईश्वरीय)

należący do Boga, przynależny Bogu, boski

īṣat (ईषत्)

  1. trochę, nieco

  2. pół-

īṣat-spṛṣṭa (ईषत्स्पृष्ट)

głoska półzwarta, półsamogłoska

īṣad-hāsa (ईषद्हास)

lekki uśmiech, półuśmiech

īhā (ईहा)

  1. pragnienie

  2. próba, usiłowanie, wysiłek, trud

īhita (ईहित)

  1. chciany, pożądany, upragniony

  2. osiągany wysiłkiem

u (उ)

ukta (उक्त)

  1. mówiony, powiedziany

  2. rzeczony, wyżej wymieniony

ukti (उक्ति)

  1. mowa, język

  2. wypowiedź, powiedzenie

  3. historyjka, wymysł

ugra (उग्र)

  1. ostry, srogi, groźny

  2. straszny, okrutny, dziki

  3. straszliwy, przerażający

  4. silny, przemożny

  5. zbyt intensywny, skrajny, ekstremaalny

  6. pol. radykalny

  7. gniew, wściekłość, furia

ugratā (उग्रता)

  1. dzikość, furia

  2. okrucieństwo

  3. okropieństwo, horror

  4. skrajność

ucita (उचित)

  1. właściwy, prawidłowy

  2. stosowny, odpowiedni, pasujący

  3. słuszny, uzasadniony

  4. akceptowalny, możliwy do przyjęcia

  5. celowy, konieczny

ucca (उच्च)

  1. wysoki

  2. szczytny, wzniosły

  3. wyższy

  4. górny

uccatā (उच्चता)

  1. wysokość

  2. wysoki poziom/stopień/pozycja

  3. doskonałość, perfekcja

uccarita (उच्चरित)

wymówiony, wypowiedziany

uccāṭana (उच्चाटन)

  1. odstraszenie, odpędzenie, odegnanie (za pomocą magii)

  2. zrażenie, odstręczenie, odseparowanie

uccāra (उच्चार)

wymowa

uccāraṇa (उच्चारण)

  1. wymawianie, wypowiadanie

  2. formułowanie, wyrażanie

  3. artykulacja

uccāraṇīya (उच्चारणीय) = uccārya

uccārita (उच्चारित)

  1. wymówiony, wypowiedziany

  2. artykułowany

uccārya (उच्चार्य)

wymawialny, dający się wymówić

uccaiḥ (उच्चैः)

głośno, na głos

ucchinna (उच्छिन्न)

  1. wyrwany, wykorzeniony

  2. zniszczony

ucchiṣṭa (उच्छिष्ट)

  1. pozostawiony (np. jedzenie), odrzucony

  2. pobrudzony, zabrudzony, zbrukany, zanieczyszczony

  3. resztki jedzenia

ucchṛṁkhalatā (उच्छृंखलता)

  1. brak umiaru, niepowściągliwość, nieopanowanie, niepohamowanie

  2. zapamiętałość, zapamiętanie

ucchedana (उच्छेदन)

wykorzenienie, usunięcie

ucchvāsa (उच्छ्वास)

  1. wydech

  2. oddech

  3. westchnienie

  4. rozdział książki (powieści)

ujjvala (उज्ज्वल)

  1. jasny, świetlisty, promienny

  2. czysty, biały, nieskalany

  3. lśniący, błyszczący

  4. wspaniały, olśniewający, piękny

  5. żarliwy

ujjvalatā (उज्ज्वलता)

  1. jasność, świetlistość, blask

  2. czystość, biel

ujjvalana (उज्ज्वलन)

  1. błyszczenie, świecenie, pałanie

  2. blask, promienność

  3. czyszczenie, pucowanie, doprowadzanie do połysku

ujjvalita (उज्ज्वलित)

  1. rozjaśniony, rozpromieniony

  2. wyczyszczony, wypolerowanyuḍuyana (उड्डयन)

  1. latanie, lot

  2. lotnictwo, awiacja

utṛṇa (उतृण)

uwolniony od zobowiązania, wolny od długu

utkaṁṭhā (उत्कंठा)

żarliwe pragnienie, tęsknota

utkaṁṭhita (उत्कंठित)

  1. zmartwiony, zasmucony, zrozpaczony

  2. ubolewający, żałujący

  3. smucący się, tęskniący

  4. zakochany

  5. mocno pragnący

utkaṭa (उत्कट)

  1. przekraczający zwykłą miarę, przewyższający, przerastający, nadmierny

  2. rozległy, szeroki (jak sława)

  3. obfitujący w

  4. zapalczywy, gorliwy, namiętny

  5. oszalały

utkarṇa (उत्कर्ण)

mający podniesione uszy, o sterczących do góry uszach (o zwierzęciu)

utkarṣa (उत्कर्ष)

  1. wywyższenie, wyniesienie

  2. wzniosłość, dostojeństwo, wspaniałość, znakomitość

  3. wyższość, wybitność, ponadprzeciętność

  4. wzrost, zwiększenie, powiększenie

  5. rozwój, wzlot

utkarṣaka (उत्कर्षक)

  1. podnoszący, wynoszący

  2. wzrastający, rosnący, narastający, przybierający

  3. rozwijający się

utkarṣatā (उत्कर्षता)

  1. doskonałość

  2. wysoki poziom

  3. nadmierność

utkalita (उत्कलित)

  1. rozpuszczony, rozluźniony, niezwiązany

  2. kwitnący, rozkwitły

utkīrṇa (उत्कीर्ण)

  1. wydrążony, wyrzeźbiony, wyryty, wygrawerowany

  2. wycięty, wykrojony

utkoca (उत्कोच)

łapówka, przekupstwo

utkṛṣṭa (उत्कृष्ट)

  1. wybitny, nieprzeciętny, górujący nad innymi

  2. znakomity, doskonały

utkṛṣṭatā (उत्कृष्टता)

  1. doskonałość

  2. wyższość, przewaga

utkhanana (उत्खनन)

  1. kopanie, wykopywanie, odkopywanie

  2. wykopalisko

uttapta (उत्तप्त)

  1. podgrzany, rozgrzany, rozpalony

  2. podniecony, pobudzony, podekscytowany

  3. rozgniewany

  4. zaniepokojony, zmartwiony, zatroskany

  5. zrozpaczony

uttama (उत्तम)

  1. najwyższy

  2. najlepszy, najwspanialszy, najdoskonalszy

  3. wyborny, wyborowy, znakomity

  4. ostatni

uttamatā (उत्तमता)

  1. doskonałość

  2. wartość

  3. wyższość, przewaga

uttara (उत्तर)

  1. dalszy

  2. następny, kolejny

  3. późny

  4. ostatni

  5. przyszły

  6. górny

  7. zewnętrzny (np. ubranie)

  8. przewyższający, najwyższy, najlepszy

  9. odpowiedź

  10. konkluzja, wniosek

  11. wynik, rezultat

  12. obrona, usprawiedliwienie

  13. rewanż, odwet

  14. północ

uttaraṇa (उत्तरण)

  1. przeprawianie się na drugi brzeg, przekraczanie

  2. lądowanie, desant

uttarīya (उत्तरीय)

  1. wierzchnie ubranie

  2. szal, chusta

uttarottara (उत्तरोत्तर)

  1. coraz bardziej, coraz wyżej, coraz dalej

  2. stopniowo

  3. nieustannie, ciągle, stale

  4. pl. odpowiedź, replika, riposta

uttala (उत्तल)

wypukły

uttāna (उत्तान)

  1. leżący na plecach

  2. do góry nogami, odwrócony

uttāla (उत्ताल)

  1. olbrzymi, ogromny

  2. wysoki, strzelisty, spiętrzony

uttīrṇa (उत्तीर्ण)

  1. przekroczony

  2. wyzwolony

  3. zdany

uttuṁga (उत्तुंग)

wzniosły, wyniosły

uttejanā (उत्तेजन)

  1. bodziec, impuls

  2. pobudzenie, stymulacja

  3. podniecenie, wzburzenie, ekscytacja

  4. dodanie odwagi, zachęta, otucha, poparcie

uttejita (उत्तेजित)

  1. podniecony, przejęty, podekscytowany

  2. pobudzony, zachęcony

uttolana (उत्तोलन)

podnoszenie, unoszenie, dźwiganie

uttolita (उत्तोलित)

podniesiony, wzniesiony (flaga)

utthāna (उत्थान)

  1. powstanie, podniesienie się

  2. obudzenie się, ożywienie, odżycie

  3. postęp, rozwój

  4. rozdział wprowadzający (utworu literackiegp)

utthānaka (उत्थानक)

wznoszący się, postępujący, progresywny

utthāpana (उत्थापन)

  1. wznoszenie, podnoszenie

  2. podrzucanie

  3. ustawianie posągu bóstwa

  4. wystrzelenie (rakiety)

utpatti (उत्पत्ति)

  1. początek, powstanie

  2. narodziny

  3. wytwór, produkt

  4. wytwarzanie, wydawanie (dźwięku)

utpanna (उत्पन्न)

  1. powstały

  2. wytworzony

  3. zrodzony

utpala (उत्पल)

  1. rodzaj błękitnego lotosu

  2. lotos

utpāṭana (उत्पाटन)

wyrwanie, wykorzenienie

utpāṭita (उत्पाटित)

wyrwany, wykorzeniony

utpāta (उत्पात)

  1. kataklizm, klęska żywiołowa

  2. zamęt, zamieszanie, chaos

  3. gwałt, krzywda, niegodziwość

utpātī (उत्पाती)

  1. agresywny, gwałtowny, niszczycielski

  2. podżegacz

utpāda (उत्पाद)

wyrób, produkt

utpādaka (उत्पादक)

  1. wytwarzający, produkujący

  2. wydajny, produktywny

  3. produkcyjny

  4. wytwórca, producent

  5. fabrykant

utpādakatā (उत्पादकता)

wydajność, efektywność, produktywność

utpādana (उत्पादन)

  1. produkcja

  2. produkt

utpādita (उत्पादित)

wytworzony, wyprodukowany

utpādī (उत्पादी)

  1. wytwarzający, produkujący

  2. produktywny

utpādya (उत्पाद्य)

mający zostać wyprodukowany, przewidziany do produkcji

utpīḍaka (उत्पीडक)

dręczyciel, ciemięzca, prześladowca

utpīḍana (उत्पीडन)

  1. dręczenie, ciemiężenie, nękanie, dokuczanie

  2. prześladowanie, molestowanie

utpīḍita (उत्पीडित)

dręczony, nękany, ciemiężony

utpravāsa (उत्प्रवास)

emigracja

utprekṣā (उत्प्रेक्षा)

  1. porównanie

  2. przykład, ilustracja

  3. metafora

utpreraka (उत्प्रेरक)

katalizator

utphulla (उत्फुल्ल)

  1. w pełni rozkwitły (kwiat)

  2. szeroko otwarty (oczy)

  3. promienny (twarz)

utsa (उत्स)

poet. źródło, fontanna

utsaṁga (उत्संग)

  1. biodro

  2. podołek

  3. kolana

  4. plaska powierzchnia (dachu)

  5. stok, zbocze, grzbiet

  6. wewnętrzna lub środkowa część

  7. warstwa

utsaṁgita (उत्संगित)

  1. wzięty na kolana

  2. trzymany w objęciach, obejmowany, przytulany

utsarga (उत्सर्ग)

  1. wylewanie, wydalanie, wypuszczanie, wyrzucanie

  2. porzucanie, zostawianie, opuszczanie, wyrzekanie się

  3. udzielanie, użyczanie, przyznawanie

  4. oddanie, ofiarowanie, poświęcenie

  5. ofiara

  6. dar, donacja, dotacja

  7. dedykacja

utsargī (उत्सर्गी)

  1. oddający się, poświęcający

  2. składający się w ofierze

utsava (उत्सव)

  1. radowanie się, świętowanie

  2. święto, festiwal

  3. uroczystość

  4. ceremonia

utsāha (उत्साह)

  1. siła, wysiłek

  2. gorliwość, zapał, entuzjazm

  3. morale

utsāhaka (उत्साहक)

zachęcający, dopingujący, inspirujący

utsāhita (उत्साहित) = utsāhī

utsāhī (उत्साही)

  1. energiczny

  2. wytrwały

  3. pełen zapału, entuzjastyczny

  4. zachęcony, pobudzony, zainspirowany

utsuka (उत्सुक)

  1. niespokojny, niecierpliwy

  2. gorliwy, skwapliwy, chętny

  3. żarliwy, zagorzały

  4. gorąco pragnący, tęskniący do czegoś

  5. ostry, przenikliwy

utsukatā (उत्सुकता)

  1. niepokój, nerwowość, niecierpliwość

  2. skwapliwość, gorliwość, zapał

  3. ostrość, przenikliwość

 

udaka (उदक)

  1. woda

  2. polewanie wodą

udadhi (उदधि)

trzymający wodę, ocean

udaya (उदय)

  1. powstanie, wzniesienie się, wzejście, zaświtanie

  2. wspięcie się, wejście na górę

  3. wschód

  4. pojawienie się, nadejście

  5. światło, blask

  6. wzrost, postęp

  7. pomyślność, dobrobyt

udayī (उदयी)

  1. wznoszący się, podnoszący

  2. dobrze prosperujący

udara (उदर)

  1. brzuch

  2. trzewia, wnętrzności, jelita

  3. łono

  4. wnętrze

udarīya (उदरीय)

brzuszny

udātta (उदात्त)

  1. wysoki, wzniosły

  2. wysoki (ton)

  3. wyraźny (akcent)

  4. wielki, wybitny, znakomity, znamienity

  5. wielkoduszny, wspaniałomyślny, szczodry

  6. ukochany, drogi

  7. wysoki lub ostry ton/akcent

udāra (उदार)

  1. szlachetny, wielkoduszny

  2. znamienity, prześwietny

  3. hojny, szczodry, wspaniałomyślny

  4. umiarkowany, liberalny

udāratā (उदारता)

  1. szlachetność

  2. wielkoduszność, wyrozumiałość

  3. szczodrość, hojność

udāratāvāda (उदारतावाद)

liberalizm

udāsa (उदास)

  1. siedzący z boku, trzymający się na uboczu

  2. obojętny, niezaangażowany

  3. bierny, apatyczny, bezczynny

  4. smutny, przygnębiony

  5. samotny, opuszczony

  6. pochmurny, posępny, ponury

  7. wyblakły

udāsī (उदासी)

  1. asceta

  2. nazwa sikhijskiej sekty

  3. członek sekty udasinów

  4. = udāsa

  5. samotny, wycofany

udāsīna (उदासीन)

  1. obojętny, niezainteresowany

  2. chłodny, oziębły

  3. apatyczny, zobojętniały

  4. bierny, pasywny

  5. niezaangażowany

udāsīnatā (उदासीनता)

  1. obojętność, brak zainteresowania

  2. apatia, zobojętnienie

  3. bierność,

  4. bezwład, inercja

uddeśya (उद्देश्य)

  1. intencja, zamiar, cel

  2. motyw

  3. sens, sedno, istota sprawy

  4. kierunek, tendencja

  5. gram. podmiot

udvigna (उद्विग्न)

  1. zaniepokojony, zmartwiony, zatroskany

  2. niespokojny, zdenerwowany

  3. zmieszany, zakłopotany

  4. przygnębiony, przybity

udvega (उद्वेग)

  1. szybki chód

  2. szybki ruch w górę

  3. pośpiech, impet, gwałtowność, raptowność, porywczość

  4. pobudzenie emocjonalne, przypływ uczucia, burza uczuć

  5. namiętność, pasja

  6. humor, nastrój

  7. niepokój, lęk, obawa, strach

  8. niepewność, konsternacja, konfuzja, oszołomienie

  9. przybicie, przygnębienie

unnata (उन्नत)

  1. wzniosły, podniosły

  2. wysoki

  3. dobrze rozwinięty, zaawansowany

  4. prosperujący

  5. progresywny, postępowy

unnati (उन्नति)

  1. wchodzenie, wspinanie się

  2. wznoszenie się, wzlot

  3. postęp, rozwój

  4. poprawa, polepszenie

  5. poprawienie, ulepszenie, udoskonalenie

unmīlana (उन्मीलन)

  1. otwarcie oczu, podniesienie powiek

  2. pojawienie się, ukazanie, stanie się widocznym

  3. rozwinięcie, roztoczenie

unmukha (उन्मुख)

  1. podnoszący twarz, patrzący w górę

  2. sięgający, aspirujący, dążący

  3. skłonny, skłaniający się (ku)

  4. gotowy, będący w pogotowiu, czujny

  5. oczekujący, wyczekujący

unmeṣa (उन्मेष)

  1. otwarcie oczu, patrzenie (na)

  2. pojawienie się, przejaw, manifestacja

  3. mgnienie oka, chwilka

upakaraṇa (उपकरण)

  1. przyrząd, instrument, aparat

  2. narzędzie, środek

  3. sprzęt, aparatura, urządzenie

  4. wyposażenie, ekwipunek

  5. materiały

  6. insygnia (królewskie)

upakāra (उपकार)

  1. dobroczynność

  2. dobroć, życzliwość

  3. łaskawość, przychylność, względy

  4. korzyść, pożytek, pomoc

  5. poparcie, protekcja, ochrona, opieka

upakrama (उपक्रम)

  1. etap przygotowań, stadium początkowe

  2. przygotowanie, wstęp

  3. rozpoczęcie, początek

  4. przedsięwzięcie

  5. środek doraźny

upagata (उपगत)

  1. nadeszły, doszły, przybyły

  2. otrzymany, uzyskany, osiągnięty

  3. uchwycony, zrozumiany

  4. poniesiony (koszt)

  5. przyjęty, zaakceptowany

upagati (उपगति)

  1. przyjście, dojście, dotarcie

  2. osiągnięcie

  3. zrozumienie

  4. akceptacja

upagama (उपगम) = upagati

upagamana (उपगमन) = upagati

upagraha (उपग्रह)

  1. satelita, sztuczny satelita

  2. poparcie, zachęta, otucha

  3. pomoc, wsparcie

upagrahaṇa (उपग्रहण)

  1. trzymanie

  2. złapanie, schwytanie

  3. studiowanie świętych tekstów

upacāra (उपचार)

  1. służba, obsługa

  2. leczenie

  3. pielęgnowanie, opieka medyczna

  4. lekarstwo, lek

  5. akcesorium

  6. akcesoria, przybory do nabożeństwa

upacāraka (उपचारक)

  1. służący, usługujący, obsługujący

  2. leczący

  3. pielęgniarz

upacārī (उपचारी) = upacāraka

upajīvana (उपजीवन)

  1. = upajīvikā

  2. zależność finansowa od kogoś, bycie na czyimś utrzymaniu

upajīvikā (उपजीविका)

  1. utrzymanie, środki do życia, środki utrzymania

  2. dodatkowe źródło dochodów

upajīvī (उपजीवी)

  1. zależny od wsparcia

  2. osoba zależna, będąca na czyimś utrzymaniu

upadāna (उपदान)

  1. dotacja, grant, subsydium

  2. zasiłek, dodatek

upadeśa (उपदेश)

  1. wskazówka, instrukcja

  2. rada, porada

  3. duchowe pouczenie

upadeśaka (उपदेशक)

  1. pouczający, dydaktyczny

  2. doradca

  3. instruktor

  4. preceptor, mentor

  5. misjonarz

upadeśī (उपदेशी)

  1. udzielający rad, pouczający, instruujący

  2. mądry, mędrzec

upadeśya (उपदेश्य)

  1. godny pouczenia, zasługujący na poradę

  2. nadający się na ucznia

upadrava (उपद्रव)

  1. nagłe zakłócenie, zaburzenie

  2. zamęt, zamieszanie, zgiełk, hałas

  3. eksces, rozróba

  4. powstanie, rewolucja, rebelia

  5. nagła komplikacja, pogorszenie, nawrót choroby

upalakṣya (उपलक्ष्य)

  1. znak, oznaka

  2. implikacja, konsekwencja

  3. okazja

  4. wywnioskowany

upalabdhi (उपलब्धि)

  1. osiągnięcie, zdobycie, uzyskanie

  2. zrozumienie, uchwycenie

  3. spostrzeżenie, dostrzeżenie, zauważenie, zaobserwowanie

upasaṁhāra (उपसंहार)

  1. epilog, zakoṇczenie

  2. konkluzja, wniosek

  3. podsumowanie, streszczenie, reasumacja

  4. koniec, śmierć

  5. zniszczenie, zagłada

  6. powstrzymanie, powściągnięcie, wycofanie

  7. zabranie

  8. przyciągnięcie do siebie, przyniesienie

  9. podporządkowanie sobie

upasarga (उपसर्ग)

  1. gram. prefiks, prepozycja

  2. dodatek

  3. kłopot, niepowodzenie

  4. zmiana chorobowa

  5. med. napad, atak, paroksyzm

  6. choroba zakaźna

  7. objaw, symptom śmierci

  8. zjawisko naturalne

  9. astr. zaćmienie

upādhi (उपाधि)

  1. położenie na miejscu czegoś innego, zastąpienie

  2. substytut

  3. coś, co może być wzięte za coś innego, co wygląda jak coś innego, miraż, pozór

  4. widmo, zjawa, fantom, przywidzenie

  5. cecha charakterystyczna, szczególność, atrybut

  6. odznaczenie, odznaka

  7. tytuł, ranga, stopień, dyplom

  8. przezwisko, przydomek

  9. przypuszczenie, domniemanie, domysł

  10. oszustwo

  11. warunek, ogranicznik, ograniczenie, uwarunkowanie

upāsanā (उपासना)

  1. siedzenie obok

  2. towarzyszenie, usługiwanie, służenie

  3. cześć, adoracja

  4. kult

upekṣā (उपेक्षा)

  1. lekceważenie

  2. obojętność

  3. pogarda

ullāsa (उल्लास)

  1. wspaniałość, promienność, świetlistość

  2. wyjście na zewnątrz, wyłonienie się

  3. pojawienie się, stanie się widocznym, ujawnienie się, ukazanie się

  4. wzrost, powiększenie się, rozwój

  5. emitowanie, wyłonienie

  6. radość, rozkosz, zachwyt, uniesienie, ekstaza

  7. rozdział w książce (szczeg. w powieści)

ū (ऊ)

ūru (ऊरु)

poet. udo

ūrjā (ऊर्जा)

moc, energia

ūrjita (ऊर्जित)

energiczny, pełen wigoru

ūrṇanābha (ऊर्णनाभ)

poet. „o ciele z wełny”, pająk

ūrdhva (ऊर्ध्व)

  1. wzniesiony

  2. pionowy

  3. wysoki

  4. górny

ūrdhva-pātana (ऊर्ध्वपातन)

sublimacja

ūrdhva-puṁḍra (ऊर्ध्वपुंड्र)

pionowy znak (malowany cynobrem na czole przez wisznuitów)

ūrdhva-mukha (ऊर्ध्वमुख)

  1. z twarzą zwróconą do góry, patrzący w górę

  2. skierowany do góry

ūrdhva-śvāsa (ऊर्ध्वश्वास)

  1. westchnienie, wzdychanie

  2. ostatnie tchnienie

ūrdhvādhara (ऊर्ध्वाधर)

pionowy

ūrdhvonmukha (ऊर्ध्वोन्मुख)

  1. skierowany do góry

  2. postępowy

ūrmi (ऊर्मि)

fala

ūṣaṇa (ऊषण)

  1. czarny pieprz

  2. imbir

ūṣma (ऊष्म)

kaloria

ūha (ऊह)

  1. okrzyk (bólu, strachu, zdumienia)

  2. rozumowanie,

ūhā (ऊहा)

rozumowanie

ṛ (ऋ)

ṛk (ऋक्)

  1. = ṛcā

  2. = ṛgveda

ṛgveda (ऋग्वेद)

Rygweda

ṛcā (ऋचा)

  1. wers

  2. święty wers sławiący bóstwo

  3. Rygweda

  4. magiczna inwokacja

ṛju (ऋजु)

  1. prosty

  2. uczciwy

ṛjutā (ऋजुता)

  1. prostota

  2. bezpośredniość, szczerość

  3. prawość, uczciwość

ṛṇa (ऋण)

  1. dług

  2. kredyt

  3. zobowiązanie

  4. mat. liczba ujemna

ṛṇa-grasta (ऋणग्रस्त)

obciążony długiem

ṛṇa-dātā (ऋणदाता)

wierzyciel

ṛṇa-patra (ऋणपत्र)

obligacja, papier wartościowy

ṛṇa-mukta (ऋणमुक्त)

wolny od długu

ṛṇa-śodha (ऋणशोध)

spłacenie długu

ṛṇātmaka (ऋणात्मक)

negatywny, ujemny

ṛṇī (ऋणी)

  1. zadłużony, dłużny, winny

  2. zobowiązany

  3. dłużnik

ṛta (ऋत)

  1. ustalony porządek

  2. kosmiczny ład

ṛtu (ऋतु)

  1. pora roku, sezon

  2. pogoda (typowa dla danej pory roku)

  3. miesiączka

ṛtunātha (ऋतुनाथ)

pan pór roku, wiosna

ṛturāja (ऋतुराज)

król pór roku, wiosna

ṛddha (ऋद्ध)

zamożny, bogaty, dostatni

ṛddhi (ऋद्धि)

  1. dobrobyt, pomyślność

  2. sukces, powodzenie

ṛṣabha (ऋषभ)

  1. byk

  2. muz. druga nuta w gamie (re)

  3. przen. najlepszy w swoim rodzaju (o mężczyźnie)

ṛṣi (ऋषि)

  1. mędrzec, wieszcz, wizjoner

  2. święty, asceta

  3. symbol. liczba 7

  4. astron. Wielka Niedźwiedzica

ṛṣṭi (ऋष्टि)

  1. miecz

  2. oręż, broń

e(ए)

ekaka (एकक)

jednostka (miary)

ekatā (एकता)

  1. tożsamość, identyczność

  2. jedność, harmonia

ekatra (एकत्र)

  1. w jednym miejscu

  2. zebrany razem, zgromadzony, zakumulowany

  3. skupiony, skoncentrowany

ekatva (एकत्व)

  1. jedność

  2. jedność

ekadā (एकदा)

  1. kiedyś, pewnego razu

  2. z jakiejś okazji

  3. od razu, natychmiast

ekameka (एकमेक)

  1. jednorodny, jednolity

  2. zupeḷnie jeden

  3. zmieszany, zmiksowany

  4. pomieszany, pogmatwany, poplątany

ekameva (एकमेव)

tylko jeden, pojedynczy samotny

ekaviṁśa (एकविंश)

dwudziesty pierwszy

ekaviṁśati (एकविंशति)

dwadzieścia jeden

ekasva (एकस्व)

patent

ekānta (एकांत)

  1. ustronny, odosobniony, odludny

  2. prywatny, sekretny

  3. samotny, bez towarzystwa

  4. wyłączny

  5. samotnia, ustronie, odludne miejsce

  6. prywatność

ekāṁtika (एकांतिक)

  1. nakierowany na jeden przedmiot

  2. odnoszący się do jednego miejsca

ekāṁtī (एकांती

  1. wycofany

  2. samotnik, mizantrop

  3. asceta, pustelnik

ekākī (एकाकी)

  1. sam, samotny

  2. jeden, pojedynczy

  3. osamotniony, odizolowany

  4. = ekākīkaraṇa

ekākīkaraṇa (एकाकीकरण)

rozdzielenie, oddzielenie, odseparowanie, odizolowanie

ekāgra (एकाग्र)

  1. skupiony na jednym punkcie

  2. skoncentrowany, uważny

  3. zdeterminowany, uparty, wytrwały

ekāgratā (एकाग्रता)

  1. skupienie na jednym punkcie, zogniskowanie

  2. koncentracja, uwaga

ekāgrita (एकाग्रित)

skoncentrowany

ekādaśa (एकादश)

jedenasty

ekādaśāha (एकादशाह)

  1. jedenasty dzień po śmierci

  2. obrzęd zaduszny odprawiany jedenastego dnia od śmierci

ekādaśī (एकादश्शी)

  1. jedenasty dzień miesiąca księżycowego

  2. post podejmowany tego dnia

ekāyana (एकायन)

  1. wąska ścieżka, przejście tylko dla jednego

  2. jedyna droga, jedyny sposób postępowania

  3. myślenie o jednym, wytrwałe dążenie do jednego celu

  4. skoncentrowanie się na jednym, pogrążenie się w jednym, absolutne poświęcenie się jednemu

  5. samotne miejsce, samotnia

  6. jeden, pojedynczy, niepodzielony

  7. skoncentrowany, zaabsorbowany

ekīkaraṇa (एकीकरण)

  1. jednanie, jednoczenie, czynienie jednym

  2. łączenie

ekīkṛta (एकीकृत)

  1. „uczyniony jednym”. ujednolicony, zunifikowany

  2. zjednoczony

ekībhūta (एकीभूत)

„będący jednym”, jeden

etad- (एतद्-)

ten-

etad-artha (एतदर्थ)

  1. dlatego, z tego powodu

  2. po to, w tym celu

etad-avadhi (एतदवधि)

aż do teraz

etad-deśīya (एतद्देशीय)

z tego kraju, należący do tego kraju

etad-viṣayaka (एतद्विषयक)

dotyczący tego, odnoszący się do tego tematu

etādṛśa (एतादृश)

taki, taki sam, podobny

etādṛśatā (एतादृशता)

podobieństwo

etādṛśī (एतादृशी)

taki, taki sam, podobny (= etādṛśa)

etāvatā (एतावता)

tak dalece

eraṁḍa (एरंड)

  1. długi pieprz

  2. roślina, z której otrzymuje się rycynę (Ricinus communis, rącznik pospolity)

evaṁ (एवं)

  1. tak, w ten sposób

  2. i, oraz

eva (एव)

  1. właśnie, dokładnie

  2. tylko

  3. także

eṣaṇā (एषण)

poet. pragnienie

ai (ऐ)

aiṁdrajālika (ऐंद्रजालिक)

  1. magiczny

  2. złudny, zwodniczy, iluzoryczny

  3. magik, iluzjonista

  4. kuglarz, sztukmistrz

aiṁdriyaka (ऐंद्रियक)

  1. odnoszący się do zmysłów, związany ze zmysłami, zmysłowy

  2. postrzegany zmysłami

aikamatya (ऐकमत्य)

  1. jednomyślność, zgodność

  2. zgoda, konsensus

aikāntika (ऐकांतिक)

  1. nakierowany na jeden cel czy przedmiot, wyłącznie poświęcony czemuś, dążący tylko do jednego

  2. jedyny, wyłączny

  3. konieczny

  4. pełny, całkowity, kompletny

  5. absolutny

aikāntikatā (ऐकांतिकता)

wyłączność w dążeniu do czegoś (w uczuciu, wierze, poglądzie)

aikāhika (ऐकाहिक)

  1. trwający jeden dzień, jednodniowy

  2. ulotny, efemeryczny, przemijający

aikya (ऐक्य)

jedność

aitihāsika (ऐतिहासिक)

historyczny

airāvata (ऐरावत)

  1. mit. imię słonia Indry

  2. chmura burzowa

aiśvarya (ऐश्वर्य)

  1. zwierzchnictwo, władza, panowanie

  2. nadludzka moc

  3. boski majestat, boska potęga

  4. wspaniałość, przepych

  5. bogactwo, zamożność, dostatek

aiśvaryīya (ऐश्वर्यीय)

  1. posiadający nadludzkie właściwości, obdarzony nadludzkim i mocami

  2. wielki, dostojny, majestatyczny

aihalaukika (ऐहलौकिक)

należący do tego świata, doczesny

aihika (ऐहिक)

  1. tutejszy

  2. miejscowy, lokalny

  3. ziemski

  4. należący do świata, doczesny

  5. świecki

aihikīkaraṇa (ऐहिकीकरण)

sekularyzacja, zeświecczenie

o (ओ)

oṁkāra (ओंकार)

dźwięk Oṁ

ogha (ओघ)

  1. strumień, nurt, prąd

  2. mnogość, wielość

  3. zbiór, kolekcja

  4. masa, sterta

oja (ओज)

  1. światło

  2. blask, połysk

  3. świetność, wspaniałość

oja-pūrṇa (ओजपूर्ण)

  1. pełen blasku, świecący, błyszczący, lśniący, iskrzący się

  2. błyskotliwy, olśniewający, elegancki (o stylu)

ojas (ओजस्)

  1. światło, blask, połysk

  2. wigor, siła, tężyzna fizyczna

  3. energia, witalność, żywotność

  4. zapał

ojasvitā (ओजस्विता)

  1. świetność, wspaniałość

  2. błyskotliwość (poezji, stylu)

ojasvī (ओजस्वी) = ojapūrṇa

ota (ओत)

  1. tkany

  2. osnowa

ota-prota (ओतप्रोत)

  1. wzdłuż i wszerz, na wskroś

  2. przepleciony, spleciony, przeniknięty

odana (ओदन)

  1. gotowany ryż

  2. jedzenie, pożywienie, strawa

oṣṭha (ओष्ठ)

warga

oṣṭhī (ओष्ठी)

  1. pnącze Coccinia grandis o czerwonych kwiatach, do których porównuje się wargi

  2. czerwona dynia Momordica monodelpha

oṣṭhya (ओष्ठ्य)

ling. wargowy, labialny (dźwięk, spółgłoska)

au (औ)

aucityā (औचित्या)

  1. odpowiedniość, stosowność

  2. poprawność, prawidłowość, trafność

autkarṣya (औत्कर्ष्य)

  1. znakomitość, doskonałość, wybitność

  2. wyższość, lepszość, przewaga

autsargika (औत्सर्गिक)

będący tworem / dziełem natury, stworzony przez naturę, naturalny

autsukya (औत्सुक्य)

  1. gorące, żarliwe, przemożne pragnienie

  2. niecierpliwość

  3. ciekawość, zainteresowanie

audārya (औदार्य)

  1. wspaniałomyślność, wielkoduszność, wyrozumiałość

  2. szlachetność

  3. hojność, szczodrość, szczodrobliwość

audāsya (औदास्य)

  1. = udāsitā

  2. samotność, osamotnienie

auduṁbara (औदुंबर)

  1. wykonany z drzewa figowego

  2. wykonany z miedzi

  3. drzewo figowe

  4. miedź

  5. naczynie z drzewa figowego lub miedzi

audyogika (औद्योगिक)

przemysłowy

audyogikī (औद्योगिकी)

technologia

aupacārika (औपचारिक)

formalny

aupaniveśika (औपनिवेशिक)

kolonialny

aurasa (औरस)

  1. legalny, prawowity

  2. prawowity syn

aurasī (औरसी)

prawowita córka

auṣadha (औषध)

lekarstwo

auṣadha-vigyana (औषधविज्ञान)

farmakologia

auṣadhālaya (औषधालय)

  1. ambulatorium

  2. apteka

auṣadhi (औषधि)

  1. lekarstwo

  2. leczenie

  3. zioło

  4. narkotyk

auṣadhīya (औषधीय)

leczniczy

Dział: 
Języki