Starożytna inskrypcja Czandragupty II na żelaznej kolumnie przy Qutb Minar w Delhi

Sławna żelazna kolumna, będąca cudem starożytnej technologii, gdyż od prawie dwóch tysięcy lat nie została pokryta ani milimetrem rdzy, po dziś dzień stoi koło 'minaretu' zwanego 'Qutb Minar' w sercu Delhi. Wykonana w IV wieku, w rzeczywostości była 'Proporcem Wisznu' (Viṣṇu-dhvaja), ustanowionym na górze 'Wisznupada' (górze Stóp Wisznu) przez Czandraguptę Wikramaditję. Świadczy o tym wyryta na niej w piśmie guptyjskim, używanym w IV w n.e., inskrypcja sanskrycka. Górna część kolumny mająca rzeźbę Garudy (Orła, będącego wierzchowcem Wisznu), została zniszczon przez Muhammada Ghoriego lub jego sługę (i następcę) Qutub ud-din Aibaka, pierwszych najeźdźcwó muzułmańskich, którzy w roku 1192 zdobyli Delhi, rozpoczynając 600-letnią dominację muzułmanów w Indiach. Przez nich została zniszczona też otaczająca kolumnę świątynia Wisznu, której rzeźby do tej pory są widoczne na murach.

Takie same "proporce Wisznu" z rzeźbą Garudy stawiano w okresie panowania dynastii Guptów przy wejściu do wielu innych kamiennych świątyń Wisznu. Doskonałym przykładem jest pochodząca z tego samego okresu świątynia w Avantipore w Kaszmirze, gdzie zachowała się podobna 'kolumna', tyle że kamienna.

Poniżej zamieszczam transkrypcję z pisma guptyjskiego na pismo devanagari tej właśnie wyrytej na żelaznym 'proporcu Wisznu' inskrypcji wraz z jej polskim przekładem:

यस्योद्वर्तयतः प्रतीपमुरसा शत्रून्समेत्यागतान् 
वङ्गेष्वाहववर्तिनो ऽभिलिखिता खड्गेन कीर्तिभुजे 
तीर्त्वा सप्त मुखानि येन समरे सिन्धोर्ज्जिता वाह्लिका
यस्याद्याप्यधिवास्यते जलनिधिर्वीर्य्यानिलैर्दक्षिणः 
खिन्नस्येव विसृज्य गां नरपतेर्ग्गामाश्रितस्येतरां 
मूर्त्या कर्म्मजितावनिं गतवतः कीर्त्या स्थितस्य क्षितौ
शान्तस्येव महावने ऽद्धतभुजो यस्य प्रतापो महान् 
नाद्याप्युत्सृजति प्रणाशितरिपोर्यत्नस्य शेषः क्षितिम् 
प्राप्तेन स्वभुजार्ज्जितस्य सुचिरञ्चैकाधिराज्यं क्षितौ 
चन्द्राह्वेन समग्रचन्द्रसदृशीं वक्त्रश्रियं विभ्रता
तेनायं प्रणिधाय भूमिपतिना भावेन विष्णौ मतिं 
प्रान्शुर्व्विष्णुपदे गिरौ भगवतो विष्णोर्ध्वजः स्थापितः 

"Ten, który z dumnymi wrogami, którzy wojnę wytoczyli, 
swą pierś nadstawiając, zmierzył się w walce, 
w wojnie, która z Wangami się toczyła 
i mieczem się wyryła na ramieniu chwały;
ten, który przekroczywszy siedem uść rzecznych
Indusu w wojne pokonał Wahlików [tj. mieszkańców Baktrii], 
Ten, który i dziś sprawny, potężnym 
wiatrem męstwa włada Morzem Południowym; 
Ten, który będąc ranny, strony świata opuściwszy,  
nowe strony świata osiągnął,
a ciałem się udał na ziemię zdobytą czynem, 
chwałą na niej pozostając;
Którego, już wyciszonego w wielkim lesie 
mającego ramię wciąż uniesione (?) bije żar potężny, 
i nawet dziś nie ustaje na ziemi reszta jego trudu niszczenia wrogów. 
Ten, który otrzymał i sam swym ramieniem zdobył 
po długim czasie to jedno królestwo na ziemi zjednoczone,
ma aurę oblicza podobną pełnemu Księżycowi,  
Przeto 'Czandra' - Księżyc, mający na imię,
z pokorą, opiekun Ziemi, do Wisznu z serca się zwrócił 
i wysoko na Górze Stóp Wisznu, ustanowił Wisznu Proporzec."

Objaśnienia:

Wangowie: dawna nazwa mieszkańców królestwa położonego u ujścia Gangesu (obecnie południowy Bengal, w tym część obecnego Bangladeszu).
Siedem uść rzecznych Indusu - chodzi o całe dorzecze Indusu, czyli od Gandhary (obecnie Afganistan) na północnym zachodzie po Pendżab na wschodzie i Morze Arabskie na południu.
Wahlikowie - mieszkańcy obszarów na północny-zachód od Hindukuszu na terenie starożytnej Baktrii (dolina rzek Amudaria i Syrdaria). Według starożytnych źródeł obszary te i okoliczne zamieszkiwali Jawanowie (tj. 'Jończycy', tj. Grecy), Śakowie czyli Scytowie, Kambodżowie, Tuszarowie ('śnieżni ludzie'), tj. Tokharczycy oraz właśnie Wahlikowie.  
Morze Południowe: wybrzeże południowych Indii.
Czandra znaczy 'Księżyc'.
Góra Stóp Wisznu, czyli Wisznupada-giri, to nazwa wzniesienia, na którym znajduje się ten Proporzec. Na tym samym wzniesieniu znajduje się, tuż obok, sławny Qutb Minar (dosł. 'wieża Gwiazdy Polarnej') - prawdopodobnie będący przerobioną przez najeźdźców muzułmańskich wieżą obserwacyjną i pomiarową (pomiary astronomiczne, ustalanie czasu itd.), zwaną wtedy w sanskrycie Merustambha - tj. 'Słupem Meru' czy też 'Słupem biegunowym', a po łacinie: Axis Mundi. 

FR